Çatı ve Cephe Sistemleri Dergisi 82. Sayı (Eylül-Ekim 2019)

cativecephe.com Çatı & Cephe / Eylül-Ekim 2019 26 makale İNŞ. MÜH. ERDEM GÜLEŞEN - M. HALDUN YILMAZ FMT Mühendislik Ltd. Şti. 1. GİRİŞ Y angın, doğal olmayan afetlerin en kötülerinden biridir. Gerekli tedbirler ile kolay önlenebile- ceği düşünülürse, bina yangınlarında yaşanan önemli can ve mal kayıpları hepimizi daha derinden etkiler. Yangınların ve kayıpların önlenebil- mesi için birçok faktörün incelenmesi ve önlem alınması gerekir. Yangından korunmada, çıkış sebebi/kaynağı, sön- dürme sistemleri ve metotları, tahliye/ kurtarma yöntemleri gibi faktörler ara- sında en önemlilerinden biri de yangı- nın yayılması/ilerlemesidir. Yüksek binalar söz konusu olunca, maalesef burada binanın en önemli elemanlarından biri olan cepheler öne çıkar. Birazdan görebileceğimiz gibi özellikle yüksek binalarda cephe mal- zemeleri ve tasarımı yangının yayılması için çok kritik bir faktör haline gelmiş ve cepheden yangın ilerlemesi sebebiyle birçok büyük yangın yaşanmıştır [1]. Yangınlardaki can kayıplarının %80’den fazlasının duman-gaz zehir- lenmesi olduğunu göz önünde bulun- durursak [2] cephelerin yangını ve özel- likle duman ile ısıyı iletmedeki etkisi daha da önem kazanır. 2. BAZI CEPHE TİPLERİ VE YANGININ YAYILMASI İLİŞKİSİ Yakın zamanda Londra Grenfell, Dubai Address Otel, Melbourne Lac- rosse, Dubai Torch Tower ve Londra Lakanal yangınları bu konuda çok dikkat çekicidir. Türkiye’de vahim bir yüksek bina yangın vakası yoktur ama risk mevcuttur [3]. Öncelikle cephe ve yangın unsurlarının neden bu kadar birbirine yaklaştığını inceleyelim. Mimaride ve inşaat teknolojilerin- deki gelişmelerin yanında, binalardan beklentilerin de artmasıyla birlikte daha estetik, göz alıcı projeler yapıl- maya başlanmış, bunların cephelerinde kullanılan malzemeler ve detaylar çok çeşitlenmiştir. Yağmur ve sudan, güneş ve diğer hava koşullarından korunma, ısı yalıtım, ses yalıtım gibi gereksinimler uzun ömürlü bina beklentisi ile birle- şince, çoklu katmanlı ve değişik mal- zemeler kullanılarak her bir beklentinin karşılanmaya çalışıldığı bir kombine cephe sistemleri çağına geçilmiştir. Artık çoğunlukla binaların dış cephe- leri eskiden olduğu gibi pişmiş toprak, kil veya çimento esaslı tuğlalar ve yine çimento esaslı bir sıva ile kaplanmıyor. Bu tür cepheler yangının yayılmama- sında etkili olmamakla birlikte günü- müzde beklenen uzun ömür ve yalıtım performanslarından da çok uzaktır. Dolayısıyla yangın yayılmasında sorunlu bir etken olan katmanlaştırılmış cepheler buradaki temel konumuzdur. Bu çalışmada özellikle yangın yayıl- masına sebep olan kaplamalı cepheler üzerinde durulacaktır. Pencere ve camlı asma giydirme cephelerden ziyade, asıl kombine bir şekilde katmanlaştırma metodu, bu tür cephe kaplamalarda kullanıldığından, en büyük risk bun- lardadır. Evet maalesef bu tür katmanlaştı- rılmış cepheler, bugüne kadar birçok yangında başrolü oynadı ve çok acı sonuçları oldu. Yukarıda örnek veri- len binaların tamamı alüminyum kom- pozit levha ve havalandırmalı yalıtım kaplamalı sistemlerdir. Bunlardan en çok göze batan ise geçen sene Hazi- ran ayında Londra’daki Grenfell yan- gınıdır. Maalesef 80 civarında kişinin ölümüne sebep olan bu yangın, yapı- lan detaylı soruşturmalar sonucunda kesin olarak anlaşılmıştır ki cephede “hatalı”, “yasa ve yönetmeliklere uygun olmayan” bir malzeme ve sistem kullanımı sonucunda dakikalar içinde hızla yayılmış, dördüncü kat üzerinde Yangın Emniyeti ve Cephe Tasarımı (*) (*) Bu makale 9. Ulusal Çatı ve Cephe Konferansı’nda sunulmuştur.