~ görünüş Orhan Baltacıgil Yapıların Ruhu ve Kentler Yapıların insanla iletişim kurduğunu, onlarla konuştuğunu düşünürüm. Kimi yapı vardır, büyük camiler, katedraller gibi içeriye adım atar atmaz sizi sessiz ve saygılı davranmaya zorlar. Görkemli bir saraya girdiğinizde, o gün kılık kıyafetiniz düzgün değil, kendinizi yeterince bakımlı ve özgüvenli hissetmiyorsanız, sanki aşağılanıyormuş duygusuna kapılır, bir an önce kapağı dışarı atmaya çalışırsınız. O cansız -dolayısıyla da ruhsuz olması gereken- bina sizi tepeden ayağa süzmüş, kendisine karşı nasıl davranmanızı istediğini bir şekilde duyumsatabilmiştir... Bunun tam tersi durumlar da söz konusu... O geceyi külüstür ve kasvetli bir otel odasında geçirmek zorundaysanız, içinde bulunduğunuz mekana kızıp, ona: "sen bana layık değilsin!" diye hakaret etme sırası sizdedir. Nice özenli ve konforlu şehir yapısı sizi sıkar da, aradığınız huzur ve neşeyi, pencerelerinde sardunya dikilmiş teneke saksılarıyla, kireç badanalı basit bir Akdeniz evinde buluverirsiniz. İçinde yaşanılan yapı, kişiyi, tıpkı hayatı birlikte paylaştığı insanlar denli etkiler. Yetişme çağındaki bir çocuk için, zevksiz ve renksiz bir okul yapısı, baskıcı, tutucu bir toplum geleneğinin mekansal uzantı3 ÇAT&I CEPH•EEYLÜL-EK/i2M007 sıdır aslında ... Kimi yapının da, aksine, insanı geliştirici, eğitici etkisi vardır: iyi tasarlanmış bir spor tesisi ya da çeşitli aktiviteleri içinde barındıran bir alışveriş merkezi, çevresinde yaşayan insanların bedensel ve davranışsa! gelişmelerine olumlu katkıda bulunacaktır. İnsanlar yapıları yaparken -bilinçli ya da bilinçsizce- onlara ruh da katarlar. Evet, binaların huyları, davranış biçimleri vardır. Tıpkı insanlar gibi bir yaşam süreleri, sağlık ve sayrılık dönemleri de... El üstünde tutulurken bir bakarsınız tepe taklak oluvermişler: halk kalkışması sonucunda "soylu" nun düştüğü duruma eskiden içinde yaşadığı "malikane" de düşecektir. Yaşlandıklarında, bunamış insanlara davranıldığı gibi davranılır onlara. Zamanında bakire rahibeler dışında hiçbir "ölümlü"nün yaklaşamadığı Antik Çağ'ın kutsal tapınağı, bir de ne göresiniz?.. Her milletten turistin çiğnediği ören yerine dönüşmüş! Yaşamasından umut kesilen ama şans eseri kurtulan ağır yaralılar vardır. Yetenekli doktorların çabasıyla hayata döndürülürken, ameliyat sırasında yüreğin durduğu ve yeniden çalıştırıldığı o kısa süre içinde bazen kalıcı bellek kayıpları oluşa-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=