6 makale Şekil 2. Geleneksel Türk Evi çatı ve cephe görünüşleri (6) tirmeyen özelliklere sahip malzemelerin seçilmesi önemlidir. Geleneksel Türk Evi genellikle kerpiç ya da tuğla duvarlı bir alt yapı üstünde genellikle ahşaptan yapılmış bir ya da iki kattan oluşmaktadır. Döşemenin kuruluşu çok yalın tutulmuştur. Neredeyse "toprağa oturulur gibi" çözümlemeye önem verilmiştir. Gerek kuruluş gerekse yapı gereci açısından incelendiğinde, belirli temel ilkelerin hiç değiştirilmeden uygulanmış bulunduğu açıkça görülmektedir. (S) Geleneksel Türk Evinde çoğunlukla ahşap yığma veya ahşap karkas sistemler kullanılmıştır. Ahşap hatıllı taş duvarlar genellikle alt katlarda kullanılmış, üst katlarda ise ahşap çatkı uygulanmıştır. Bu sistemin araları da kerpiç ya da tuğla malzeme ile doldurulmuştur. Bir başka Türk evi cephesinde duvarlar ahşaptan yapılmıştır. Bazı durumlarda kerpiç ve değişik ahşap örgü sistemleri de kullanılabilir. Ahşap, canlı bir organizma olan ağaçtan elde edilen lifli bir dokuya sahip organik bir malzemedir. Geçmişten günümüze kadar insanoğlu tarafından barınma amaçlı olarak kullanılan en eski yapı malzemelerinden birisidir. Anadolu'da geçmişten günümüze kadar gelen geleneksel yapılar incelendiğinde taşıyıcı malzemesi doğal 52 ÇAT&I CEPH•EMART- NİSAN 1201O taş ve kerpiç olan yapılarda pencere, kapı, çatı gibi elemanlarda ahşap kullanıldığı, taşıyıcısı ahşap olan yapıların temelinde ise taş malzeme kullanıldığı görülmüştür. Buradan ahşap-taş veya ahşap-kerpiç malzemelerin bir arada kullanılarak birbirinden farklı yöresel mimarilerin ortaya çıktığı söylenebilir. Kerpiç sıcağa ve soğuğa karşı iyi bir yalıtkandır. Mekan içerisinde nem oranını dengeler. Yangına karşı dayanıklıdır. Çevreyi kirletmez. İşçiliği ve kendisi ucuz malzemedir. Doğal taş, doğadan çıkarılarak kullanılan hammaddelerin içinde önemli bir yer tutmaktadır. İnsanlık tarihi boyunca şekillendirilerek veya yontularak yapı malzemesi olarak kullanılmıştır. Türk evinde genel olarak temel, duvar ve kemer yapımında kullanılmış, ayrıca bahçe duvarlarının yapımı, kaldırım ve yolların döşenmesi gibi düzenlemelerde de tercih edilmiştir. Tuğla malzemenin yapımında, insanoğlu doğadaki toprağı yapıda kullanabilmek için biçimlendirmiş ve bu killi toprağı pişirerek daha dayanıklı hale getirmiştir. Bu şekilde üretilen tuğla, imalatı yapılan ilk yapı malzemesi olmuştur. Tuğla, hammaddesi killi toprak olan, doğadan elde edilen ve tükenme ihtimali olmayan bir malzeme olduğu için yerel bir malzeme olarak nitelendirilebilir. Ancak kerpiç malzemeden farklı olarak güneşte kurutularak değil, pişirilerek elde edildiği için üretimi sırasında gerekli olan enerji miktarı yüksektir. Yapının üretimi ve kullarnm sonrası yıkım aşamasında oluşan atıklar yeniden tuğla malzeme üretin1inde kullarnlabildiği için geri dönüştürülebilir bir malzemedir. Sonuç olarak, temel ve zemin kat duvarları, bahçe duvarları, yol kaplamaları yapımında taş; ocak yapımında, dolgu olarak ve bahçe duvar yapımında kerpiç; çatı, döşeme, tavan, kapı ve pencerelerde ahşap malzeme kullanılmıştır. Geleneksel ahşap yapıların çatılan bugün bizin1 kullandığımız sistemden farklı olarak oturtma denilebilecek sistemlerdir. Çatı yükleri makaslar vasıtasıyla kiriş ve duvarlara aktarılır. Üst katta, tavanı kaplanacak iç mekanların üstü tavan kirişleri ile örtüldükten sonra, çatı formuna uyacak şekilde, özellikle mahya aksları boyunca ana çatı kirişleri yerleştirilir. Sonuç olarak, bina kabuğu ve seçilen malzemeler iklin1,çevresel koşullar, yöresel topografik durum gibi pek çok etkene göre değişiklik gösterir. Bazı yörelerde kesme taş, bazı yörelerde ise ahşap hatıllı moloz taş görülebilir. Genellikle rutubetli ve rüzgarlı kıyılarda dış yii;~ey ahşapla kaplanır, diğer yörelerde ise kireç harçla sıvanır. Çatı örtüsü ormanlık yörelerde ahşap, diğer yörelerde çoğunlukla oluklu kiremit, ahşabı az ve kurak yörelerde düz toprak dam kullarnlmaktadır. Çatı ve Cephede Enerji Korunumu Geleneksel Türk Evinde planm işlevselliğini dışa yansıtan cepheler oluşturulmuştur. Plan şemasındaki değişikler cepheyi de etkilemiştir. Yapıların cephesinde pencere ve kapılar dışarıya bakan gözlerdir. Dış mekandaki manzara, ışık, sıcakl.ık, soğuk, koku ve rüzgar bu gözlerden algılanır. Pencerelerin yönleri ve sayıları arttıkça çok değişik yönlerde dışa açılırlar. Bazı çevre şartlarmda bu açıklıklar dar tutulmayı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=