~ makale gerektirmiştir. Özellikle soğuk iklimlerde pencere boşlukları küçük açılmıştır. Sıcak iklimlerde ise pencere ve kapı boşluklarının oranı daha farklıdır Bazı durumlarda sokaktan içerisi görülmemesi için alt katlara pencere açılmazken, üst katlarda sokağın üstüne taşan cumbalar yapılmıştır. (3) Cephede kullanılan yapı elemanlarının fiziksel ve yapısal özellikleri yapı içinde tüketilen enerji miktarını önemli ölçüde etkiler. Bu elemanlarda kullanılan malzemelerin ısısal özelliği, kalınlığı, rengi yapınm ısı kayıp ve kazançlarında önemli bir rol oynamaktadır. Pencereler yapıların ısı kayıp ve kazançlarında, doğal havalandırma ve aydınlatmasında önemli rol oynayarak enerji tüketimini belirler. Bu nedenle pencerelerin büyüklüğü, cam katmaru, sayısı, konumu, doğran1a cinsi iklimsel özelliklere uygun olarak seçilmelidir. Ti.irk evi cephelerinde de bu kriterler dikkate alınmıştır. Örnek verilirse kış aylarında güney cephesine yerleştirilen pencerelerden güneş ışınları içeri girerek ısı kazancı sağlanmıştır. Bu nedenle soğuk bölgelerde bulunan Ti.irk Evi örneklerinde enerji etkinliğini artırmak için pencereler mümkün olduğu kadar güney yönüne bakacak şekilde yerleştiriLniştir. Kuzey veya hakim rüzgar yönündeki cephelerde güney cephelerine oranla daha az pencere yapılmıştır. Çoğunlukla ahşap kepenkler kullanılmıştır. Dış kapılar da soğuk iklimJerde ve hakim rüzgar yönünde oldukları zaman ısı kayıplarına neden olmaktadır. Soğuk iklimJerdeki yapıların kapılan ısı kayıplarını azaltmak için dış cephe duvarları ile aynı aksta yapılmayarak biraz içeriye çekilıniştir. Ayrıca dış kapıdan sonra içeride de bir kapı ile mekana girilmektedir. Böylece ri.izgarLk mekanı oluşturarak ısıl tampon görevi oluşturulmuştur. Çatıların yönü, şekli, malzemesi, eğimi, dış yüzey rengi ve ısı yalıtım özellikleri enerji korunumu belirler. Geleneksel Ti.irk Evinde çatılar da iklim özelliklerine uygun şekilde tasarlanmıştır. Örnek verilirse, soğuk iklim bölgelerinde iyi yalıtılmış eğimli çatılar tercih edilmiştir. Ayrıca birçok evde 54 ÇATI & CEPHE•MART· NiSAN 12010 Şekil 3. Geleneksel Türk Evi yapım sistemleri ve dolgu malzemeleri (6) dış duvarlar çatı yüksekliğince devam ettirilerek, çatılar gizli çatı şeklinde yapılmıştır. Bu uygulama hem estetik hem de enerji korunumu açısından olumJudur. Sonuç Günümüzde çevre sorunlarına yönelik çözüm arayışları, insanların çevreye zarar vermeden doğa ile iç içe yaşamasını sağlayabilmek amacıyla sürekli gündemde tutulmaktadır. Sanayi devrimiyle birlikte tüketim toplumunun oluşması, yapı sektöründe yeni tekniklerin kullanılması, enerjinin ucuz ve tükenmezmiş gibi görünmesine ve enerji kullanımınm artmasma sebep olmuştur. Sürdürülebilirlik açısından geleneksel Türk Evinin araziye yerleşin1 özellikleri, topografyaya uyumu, yön seçimi, yeşil doku ve iklim verilerine göre planlandığı görülmektedir. Evlerin, yerleşin1i ve tasarımıyla iklimsel ve çevresel veriler dikkate alınarak tasarlandığı anlaşıLnaktadır. Ayrıca Geleneksel Ti.irkEvi çatı ve cephelerinde de iklime, çevreye ve doğaya uyum, malzeme seçimi, enerji korunumu ve insan sağlığına uygun tasarımlar uygulandığı görülmektedir. Geleneksel mimarinin kültürel, topografik ve iklimsel koşullar altında nasıl tasarlanmış olduğunu incelemek ve günümüz koşullarına uyarlamak doğru bir yaklaşın1 olarak kabul edilebilir. Aslında sürdürülebilir tasarım stratejilerinin Geleneksel Ti.irkEvinde uzun zaman önce uygulandığı sonucuna varılmaktadır. Kaynaklar 1. Alsaç, Ü., Türk Kent Düzenlemesi ve Konut Mimarlığı, iletişim Yayınları, 1993, İstanbul 2. Ergin, Y N., "Tepe Pencereli Evler Üzerine Bir Arastırma·; Yüksek Lisans Tezi, Yf.Ü., 1994, İstanbul 3. Seçer Kariptaş, Boduroğlu Ş., Sarıman, E., "Geleneksel Türk Evi'nin Sürdürülebilir Tasarım Kriterleri Bağlamında Değerlendirilmesi" Uluslararası Ekolojik MimarLk ve Planlan1a Sempozyumu, 2009, Antalya 4. Sözen, M. ve Eruzun, C., 'ı\natolian Vernacular Houses'; EmJak Bankası Kültür Yayınları, 1992, İstanbul 5. Yeler, G., Özek, V, "Geleneksel Konut MimarLğının BiçinıJenişinde İklim Faktörünün Değerlendirilmesi" Uluslararası Ekolojik Mimarlık ve Planlama Sempozyumu, 2007, Antalya 6. Fotoğraf: Şenay Boduroğlu
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=