Achen'da (Şekil 16) gerçekleştirilmiştir[4]. Bu ilk örneklerden sonra da Avrupa, Japonya ve ABD'de pek çok BEFM uygulaması devletlerin ve çeşitli kuruluşların teşvikleri ile gerçekleştirilmiştir. Dünyanın ilk kentsel fotovoltaik projesi olan Nieuwland yerleşkesi l 999'da Hollanda'da, yerel elektrik şebekesinin katkılarıyla gerçekleştirilmiştir (Şekil le). Bu yerleşkede S00'ün üzerinde konutta ve birkaç farklı işlevli binada fotovoltaik entegre ediLniş çatı sistemleri kullanılmıştır [ S]. Türkiye,Avrupa ülkeleri arasmda güneş enerjisi potansiyeli en yüksek ülkelerden biridir. Buna rağmen Türkiye'de fotovoltaik entegre edilmiş, yalnızca bir tane çatı sistern.i uygulaması vardır (Şekil ld). Bu uygulama 2003'de Muğla Üniversitesi kafeterya binasmın, güneye bakan çatısınm yenilenmesi ile yapılmıştır. Diğer fotovoltaik çatı sistemi uygulamaları ise genellikle binanm kullaıumı sırasmda fotovoltaik modüllerin çatı kaplamasınm üzerine yerleştiriL11esi ile gerçekleştiriill1iştir. Bu uygulamalarda fotovoltaik modüller çatı sistemine entegre ediL11edikleriiçin kaplaına malzemesinden tasarruf sağlanamamıştır. Türkiye'de fotovoltaik çatı uygulamalarının smırL sayıda olmasınm ana nedeni fotovoltaik modüllerin maliyetlerinin yüksek oln1asıdır. Uygulamaların teşvik edilmesi için devletin veya yerel yönetimlerin herhangi bir destek progranu mevcut değildir. 2009'da Kyoto Protokolü'nün imzalanması ile yen.ilenebilir enerji kaynaklarınm kullan11rugündeme gelmiştir. Ayrıca (a) Şekil 1: Türkiye ve dünyada BEFM uygulama/arı yeterli olmayan tarife garantisinin artırılması da kanun teklifleri ile görüşülmektedir. Bu gelişmeler düşünüldüğünde fotovoltaik kullaıum maliyetinin Türkiye'de de Avrupa ülkelerindeki gibi ulaşılabilir seviyelere çekilerek, kullanımmm artırılacağı öngörülebilir. Bu noktada açığa çıkan sorun ise ülkemizde uygulama konusundaki deneyimsizlik ve fotovoltaik çatı sistemi alternatiflerinin pazarda bulrnrn1amasıdır. Bu durumda da niteliksiz ve yapıyla bütünleşmeyen uygulamalarm gerçekleşmesi kaçınılmazdır. Bir diğer sorun ise, Türkiye'de binalarda enerji verimliliğiyle ilgili tasarımcılara doğru detaylandırma ve uygulama konusunda yön gösterebilecek çeşitli yönetmelik, kanun veya standartlar mevcut olmasma rağmen, fotovoltaiklerin yapı malzemeleri yerine kullanıL11ası ve yapısal tasarımlarıyla ilgili bir kaynağm henüz sunuln1aınış oLnasıdır. Örneğin tipik ısı yalıtımı detayları Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği'nde ve Enerji Verimliliği Kanunu'nda ek olaı·ak verilmektedir. Binalarda güneş enerjisinin ısı enejisi olarak kullanılmasıyla ilgili ise Türk Standardları (TS EN 1297S Isıl Güneş Enerji Sistemleri ve Bileşenleri-Güneş Enerjisi Kolektörleri, TS 3817 Güneş Enerjisi -Su Isıtma Sistemlerinin Yapım Tesis ve İşletme Kuralları, TS 150 9459 Güneş Enerjisiyle Isıtma-Konut Su Isıtma Sistemleri) mevcuttur. Benzer yönetmelik ve standartlar fotovoltaik çatı uygulamaları için bulunmamaktadır. Yukarıda verilen sorunlara çözüm geti- (b) (c) rebiln1ek için İT.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Min1arlık Ana Bilim DaL Çevre Kontrolü ve Yapı Tekı1olojisi Programı kapsamında bir Yüksek Lisans Tez çalışması yürütülmektedir. Tezin amacı, düz çatıya eklenen, düz çatıya entegre edilen, eğik çatıya eklenen ve eğik çatıya entegre edilen fotovoltaik sistemlerin doğru yapısal tasaruru için mimarlara, çatı sistem, çatı kaplama malzemesi üreticilerine, yüklenicilere yol gösterebilecek bir model önerisi geliştirmektir. Model, tasarım süreçlerinden meydana gelmektedir. Her süreçte adımlar vardır ve bu adımları etkileyen girdiler verilmektedir. Böylelikle girdiler her adımda tasarımcıyı en uygun seçeneğe doğru yönlendirirken, tüm alternatifler de aynı anda değerlendirilebilmektedir. Bu bild.irinin amacı, modelin fotovoltaik entegre edilm.iş eğik çatı sistemlerinin yapısal tasarımı için geliştirilen alt modeli açıklamaktır. Ek olarak alt model, İstanbul ili örneği için uygulanarak, İstanbul için fotovoltaik entegre ediln1iş eğik çatı sistemleri için çeşitli yapısal tasarım seçenekleri geliştiriL11iştir. Model Fotovoltaik entegre edilmiş eğik çatı sistemi tasarımı için geliştirilen model, Şekil 2'de veriln1iştir. Modelin ilk süreci, fotovoltaik dizi tasarıırudır. Bu süreçte çatı sisteminden bağımsız olarak fotovoltaik dizisinin modül tipi, büyüklüğü, yönü ve eğimi belirlenir. İlk adım, fotovoltaik modül tipi seçin1idir. Modül tipi seçimini etkileyen girdiler, modül boyutları, modülün ÇATI & CEPHE•MAYIS- HAZİRAN 12010 45
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=