dolayısıyla ince cidarlı galvanize profiller yapısal ağırlık olarak çelik çatı uygulamalarında daha verimli kullanılmaktadır. Ayrıca yapı bileşenlerinin ve dolayısıyla yapım sisteminin hafif olması sebebiyle deprem kuwetlerine daha az maruz kalırlar ve binaya gelen yükün azalmasını sağlarlar. Bu sebeplerden dolayı, betonarme veya hadde profil çelikkonstrüksiyon binaların çatılarında da hafif çelik konstrüksiyon çatı sistemleri tercih edilmektedir (Şekil 1). 'i Şekil 1. Hadde profili çelik konstrüksiyon üzerine hafif çelik mertek/erin uygulanması [5]. Bu çalışmada, betonarme veya hadde profil çelik konstrüksiyon binaların çatılarında uygulanan hafif çelik konstrüksiyon çatı sistemleri yerine hafif çelik taşıyıcılı yapım sisteminde uygulanan çatı kostrüksiyonu incelenmektedir. 2. TEMEL YAPISAL PRENSİPLER Yapı ölü yükünün az olması sebebiyle deprem kuwetlerine daha az maruz kalan hafif çelik konstrüksiyon sistemler, Kuzey Amerika'da, hortum gibi doğal afetlerde de olumlu performans göstermiştir (1). Hafif çelik yapım sistemlerinde çatı formu eğimli çatı ve teras çatı olarak uygulanır (Şekil 2). Tonoz çatı uygulamalarına yönelik çeşitli örnekler bulunsa da, sistemde kullanılacak bileşenlerden farklı olarak kavisli bileşen ihtiyacı doğmakta ve bileşen pazarında tedariki güçleşmektedir. Hafif çelik yapılarda 60°den az eğimli yüzeyler duvar olarak analiz edilmezler, eğimli çatı olarak analiz edilirler (6). Hafif çelik konstrüksiyon ile tek yöne eğimli çatı, kırma çatı, oturtma çatı, mansard çatı gibi eğimli çatılar inşa edilir. Çatı konstrüksiyonu mertekler ile veya makas kirişler ile çözülür, ancak makas kiriş çözümü sistem ekonomisini zorladığı için tercih edilmez. 1- :-- .- . . . ' . . . 1 1 1 1 1 1 ·ôı a. -~ ·ro a. L __ Dikme . Teras çatı A -Teras çatı detayı ,--------7 j saçak max.120 cm 1 1 1 1 1 1 1 L__ _J 8 - Eğimli çatı detayı Şekil 2. Teras ve eğimli çatı detayları. Teras çatılarda parapet yüksekliği Türkiye'de geçerli imar yönetmelikleri ile en fazla 1 metre olarak sınırlandırılmıştır. Plan düzleminde modüler koordinasyon için hafif çelik yapım sisteminde 30 cm, 40 cm, 50 cm ve 60 cm'lik boyutlar uluslararası standartlarda tarif edilmekte ve uygulamalarda gerçekleşmektedir. Çatı konstrüksiyonunda oluşturulan mertekler de, aynı modüler koordinasyon kuralları ve boyutları ile uygulanmaktadır. Taşıyıcı sistem kaplama malzemesi olarak kullanılan OSB levha boyutları da bu modülasyon ile uyumludur. Kullanılan bileşen tipleri olarak; hafif çelik konstrüksiyon döşeme oluşumunda geçerli olan berkitme profili,boyunduruk, kuşaklama, strüktürel kaplama vb. ile sağlanan stabilite prensipleri çatı mertekleri için de geçerlidir. Bina taşıyıcı sisteminin üst kabukta sonlandığı döşeme olarak kabul edilen çatı döşemesinde normal kat döşemesine göre stabiliteye yönelik daha fazla tedbir almak gerekir. Ya döşeme kirişine ve merteklere dik yönde 120 cm ara ile kuşaklama yapılır veya bunun yerine çapraz kuşaklama yapılır. Ayrıca mertekler üzerine uygulanan OSB levha' da strüktürel kaplama görevindedir ve stabiliteye katkı sağlar (7). Çatı mertekleri yüksekliği {profilderinliği) genellikle 10 cm-30 cm aralığında kullanılmaktadır. Çatı merteklerinde sütrüktürel kaplama, boyunduruk ve kuşaklama Şekil 3'teki gibidir. Şekil 3. Çatı mertek/erinde strüktürel kaplama, boyunduruk ve kuşaklama. ÇATI& CEPHEM• AYIS- HAZİRAN/ 2012 49
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=