şık dört hektarlık (kırk bin metrekare) yerde kocaman bir çukur kazıldı. Öyle büyük bir çukurdu ki bu, kara mizahı seven İtalyan kökenli yönetmen Marco Ferreri, içinde konusu Uzak Batı' da geçen bir 'kovboy filmi' bile çekti! Bu hafriyat alanı benim öğrencilik yıllarımın sonunda hala "Hal Çukuru" olarak anılmaktaydı. Kentin tam kalbinde yer alan bu muazzam kazı alanı, daha yıllar boyunca ulaşımı iyice zora sokarak, doğu-batı ekseninde planlanan ilkbölgesel ekspres metro hattının yapımını bekledi. Çok derinden geçen bu hızlı metro 1977 yılında bitirildikten sonra üzerine inşa edilmeye başlanan alışveriş merkezinin ilk bölümü 1979'da hizmete girmiş. 1985 yılında ise eski çukuru tümüyle dolduran 'yer altı kenti' tamamlanarak "Hal Meydanı" (Forum des Halles) adı altında açılışı yapılmış. O dönemde artık Paris'te değildim. Yıllar sonra yeniden gittiğimde, yukarı ya da aşağı yönde yapılmış camdan büyük piramitler sayesinde gün ışığının en alt bodrum katlarına değin ulaştığı yer altındaki bölümleri olsun, her türlü yapılaşmadan korunarak yeşillendirilmiş yüzeydeki geniş alan çevresinde Paris'in dillere destan kent siluetini çelik ve camla yeniden yorumlayan çağdaş binalarıyla olsun, "Hal Meydanı" düzenlemesinden doğrusu çok etkilenmiştim. "Hallerin şehir dışına çıkarılmasına karar verilişinden, projenin tamamlanmasına kadar geçen yirmi üç uzun yıla değmiş" diye düşünmüştüm ... Derken, üzerinden şöyle bir on yedi yıl geçmiş-geçmemiş, "Hal Meydanı" düzenlemesinin bir kez daha 'yetersiz' kaldığı ortaya çıkmasın mı? Meğerse zaten, ta 2002' de "Forum des Halles" in yenilenmesine karar verilmişmiş! Aradan geçen on yedi yıllık sürede sayıları üçe çıkmış olan bölgesel ekspres metroların katlanan yolcu sayısı yüzünden yer altı garının bu ağır yükü taşıyamaz hale gelişi, yeni normlara göre sürekli güncellenen güvenlik yönetmeliklerinin getirdiği yükümlülüklerin karşılanmasındaki zorluklar, bakım ve iyileştirme çalışmalarının yetersizliği sonucu ortaya çıkan eskime ve yıpranma gibi nedenler, 'ciddi bir renovasyon'a gidilmesi sonucunu doğurmuş. Gerçi bu kez her şey, önceki gibi sil baştan yapılmayacakmış. Ne var ki, mevcut yer altı strüktürün kolonlarına taşıtılacak da olsa, bu yeni düzenlemede yüzeysel makyaj kolaycılığından kesinlikle uzak durulacakmış ... *** Yeni projeyi incelerken, Fransız ulusunun devrim yapma merakına bir kez daha tanık oldum. Burada söz konusu olan devrim, iletişim alanında ... 1970'li yılların Paris'inde otomobille etrafından homurdanarak dolaşılan tahta perdeyle çevrili şu meşhur kör "Hal Çukuru" nerede, o günden bugüne küresel boyutta içine girilmiş bulunulan "iletişim çağı"nın bütün gereklerini insanlığa örnek oluşturacak biçimde yaşama geçiren şimdiki ilerici yaklaşım nerede ... Bu arada değişmeyen şeyler de var. Bunlardan biri, kent yaşamını ilgilendiren bir konuda planlamaya verilen önem: Bu sürecin aceleye getirilmeden, uzmanlığına güvenilen kişiler eliyle ve geniş bir mutabakat sağlanarak değerlendirilmesi. Bir diğeri ise, herhangi bir kentsel dönüşüme karar verilirken gözetilen ana ilkenin, bu dönüşümün asla rantçılığa hizmet etmeyen, tam tersine, şehir yaşamını kolaylaştıracak, ulaşıma, kültür etkinliklerine, rekreasyon gereksinimine katkıda bulunacak bir içerikte olması. 1962' de Hallerin kent dışına çıkarılması kararının alınmasından, -ağırlıklı olarak bölgesel ekspres metro inşası üzerine kurulu-yer altı imar projesinin uygulanmaya başlaması yedi yılı almıştı. 2002'de "Forum des Halles"in yeniden düzenlenmesinin kararlaştırılÇATI& CEPHE·OCAK- ŞUBAT/ 2013 23
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=