ÇATI & CEPHE • EYLÜL - EKİM / 2013 54 makale dır. Hareketli pencerelerde ise düşey sürgülü ya da açılan kanat uygulaması yapıldığı görülmektedir. Pencere önlerinde bulunan kepenkler ve kafesler cepheye kimlik veren diğer elemanlardır. Geleneksel konut cephelerinde bezemelere 18. ve 19. Yüzyıl’da rastlanmaktadır. Sözü edilen bezemelerin batılılaşma etkisiyle konut cephelerinde yer almaya başladığı bilinmektedir. Geleneksel konutun sıvalı ve boyalı cephe örneklerinde renkler, kaplamalı örneklerinde düzey ve yatay doğrultuda gerçekleştirilmiş ahşap kaplamalar, sıvasız örneklerinde ise dolgu malzemesi ve dolgunun geometrik düzeni cepheyi oluşturan diğer önemli unsurlardır. Geleneksel konutlarda saçaklar ise adeta bir bitiş elemanı olarak cephedeki yerini almaktadır. Kimi zaman cephedeki hareketleri izleyen, kimi zaman ise sözü edilen hareketleri dikkate almaksızın, bir bütün halinde devam eden saçakların özellikle kenarları ve alt kaplamaları, geleneksel konut cephelerini zenginleştirmektedir. Geç dönemde genişlikleri bir metreyi bulan saçakların yapılması ile dar sokaklarda, yağışlardan etkilenmeden yürümek olanaklı hale gelmiş, saçaklar yalnızca konutun ve cephenin korunması için bir üst örtü ve cephe elemanı olmakla kalmamış, aynı zamanda kentsel bir eleman halini de almıştır [5,6,7,8,9]. Resim 1’de Anadolu’da yer alan geleneksel konut cephelerinden örnekler görülmektedir. 3. ALAN ÇALIŞMASI: CUMALIKIZIK GELENEKSEL KONUTLARINDA CEPHE, DEĞIŞIM VE BOZULMA Bursa, Osmanlı’nın ilk başkenti olması nedeniyle araştırma kapsamında ele alınan geleneksel konutların yoğun olduğu bir kenttir. Günümüzde Bursa’da gerek kentsel gerekse kırsal alanda çok sayıda sivil mimarlık örneği konut yer almaktadır. Ancak sözü edilen konutlar kentin çeşitli mahallelerinde, günümüz üretimi olan mimarlık ürünlerinin arasında dağınık olarak yer almakta, kentsel anlamda bütüncül bir görünüm sergileyememektedir. Araştırma kapsamında örnek mahalle olarak Bursa’nın Cumalıkızık Mahallesi’nin seçilmesinin nedeni, Cumalıkızık’ın Osmanlı döneminin geleneksel konutlarını bütünsel olarak bünyesinde barındırması ve içerdiği geleneksel konutların günümüze kadar olabildiğince korunarak gelmiş olmasıdır. 3.1. Cumalıkızık Yerleşimi ve Geleneksel Konutlar 2200 yıllık geçmişi ile tarihi, kültürel ve doğal zenginliğe sahip Bursa’nın özgün bir bölgesi olan Cumalıkızık, kentin doğusunda, kent merkezine yaklaşık 12 km. uzaklıktaki Uludağ yamaçlarında konumlanmaktadır. Yerleşim, 1685 tarihli Vakfiye Belgesi’ne göre Orhangazi Vakfiyesine bağlı bir vakıf köyü olarak, 1300’lü yıllarda kurulmuştur. Osmanlı’nın Bursa’daki egemenliği ile birlikte bölgeye Kayı Boyu Türkleri’nden Kızıklar’ın yerleştiği ve yedi Kızık Köyü kurdukları bilinmektedir [10]. Sözü edilen köylerden yalnızca Cumalıkızık, Hamamlıkızık, Derekızık, Değirmenlikızık ve Fidyekızık bugüne kadar gelebilmiştir. Ancak Cumalıkızık dışındakilerin mimari dokularını bütüncül olarak koruyamadıkları görülmektedir. Cumalıkızık; verimli toprakları, Uludağ’dan kaynaklanan soğuk suların aktığı organik sokak dokusu, özgün sivil mimari örneği konutları, tarihi camisi, hamamı, anıtsal çınarları ve sosyo-kültürel yapısı nedeniyle yerel, ulusal ve uluslararası ölçekte önem taşıyan bir yerleşimdir. Resim 2’de Cumalıkızık’ın Resim 1. Anadolu’da Yer Alan Geleneksel Konut Cephelerinden Örnekler Bursa Safranbolu Edirne Resim 2. Cumalıkızık Giriş Meydanı’ndan Görünüm
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=