ÇATI & CEPHE • EYLÜL - EKİM / 2013 56 makale giriş meydanından bir görünüş yer almaktadır. Cumalıkızık giriş meydanının üç tarafı konutlar, diğer tarafı ise okul ve mezarlık ile çevrilidir. Eğrek Meydanı olarak isimlendirilen bu bölümde iki adet anıt ağaç yer almaktadır. Yerleşim; Eğrek, Okul, Orta, Hamam, Dere, Değirmenyeri ve Köyüstü olarak isimlendirilen yedi mahalleden oluşmaktadır. Orta Mahalle cami ve kahvehanelerin bulunduğu merkez noktasıdır. Konutlar sözü edilen merkez etrafında topoğrafyaya uygun biçimde, bitişik nizamda inşa edilmiştir. Cumalıkızık’ta iki ya da üç katlı geleneksel konutlar bulunmaktadır. Konutların zemin katlarında yer alan avlularda ahır, kiler ve tuvalet gibi servis mekânları bulunmaktadır. Avlularda ekmek pişirilen fırınlara da rastlanmaktadır. Üst katlarında ise yapının en nitelikli mekânları yer almaktadır. Sözü edilen katların mekân kurgusu odalar ile sofanın birbirleri ile ilişkilerine göre farklılıklar göstermektedir. Sofadan ulaşılan odalarda sedirler ve günümüzde kullanıma kapatılmış olan ocaklar bulunmaktadır. Alt katlarda arazi formuna uyumlu olan mekânlar, üst kat odalarında sokağa doğru yapılan çıkmalar ile dikdörtgen ve kareye yakın formlara dönüşmüştür. Sofanın boyutları, oda sayısı ve biçimlenişe; yönü ise iklim ve manzaraya bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Cumalıkızık konutlarının bazılarında sofa mekânı hem odalar arası geçişi sağlamakta, hem de barındırdığı mutfak nişi ve sedirler ile çeşitli işlevlere yanıt vermektedir. Cumalıkızık geleneksel konutlarının zemin katları ahşap hatıllı kaba yonu taş duvar, üst katları ise kerpiç dolgulu ahşap iskelet tekniği ile inşa edilmiştir. Yerleşimde bulunan birkaç konutun üst katlarında ise ahşap karkas üzerinde bağdadi tekniği uygulanmıştır. Avlu duvarları ahşap hatıllı kaba yonu taş ile inşa edilmiştir. Avlu döşemeleri çoğunlukla toprak ya da kayrak taşı olup kat döşemeleri ve merdivenler ahşap malzeme kullanılarak oluşturulmuştur. Cumalıkızık geleneksel konutlarının ahşap oturtma çatıları, alaturka kiremit örtülü kırma çatı tekniği ile oluşturulmuştur [11,12]. 3.2. Cumalıkızık Geleneksel Konutlarında Özgün Cephe Özellikleri Cumalıkızık geleneksel konutlarında giriş cepheleri genel olarak çıkmalı - çıkmasız oluşlarına ve konutların iki ya da üç katlı oluşlarına göre biçimsel farklılık göstermektedir. Bunların yanı sıra parsel genişlikleri pencere düzeni bakımından cepheleri etkilemekte, ayrıca yerleşimde katlara göre taşıyıcı sistem ve malzeme farklılıkları olan cephe örneklerine de rastlanmaktadır. Cumalıkızık geleneksel konutlarının zemin katlarında özgün durumda, mahremiyetin sağlanması amacıyla pencere bulunmamaktadır. Ancak bazı konutlarda zemin katta bulunan servis alanlarının havalandırılması ve sözü edilen alanlara doğal ışık alınması için cephede bırakılmış boşluklara rastlanmaktadır. Zemin katlarda bırakılan boşlukların, yine mahremiyet gereksinimi nedeniyle, göz hizasının üstünde olduğu görülmektedir. Üst katlardaki pencereler ise ait oldukları mekânın büyüklüğüne bağlı olarak ikili ya da üçlü bir düzen göstermektedirler. İki katlı geleneksel konutların çıkmasız olan giriş cephelerinde parsel büyüklüğüne bağlı olarak pencere düzeni ve sayısında farklılıklar görülmektedir. En kısa parsel cephesi olan konutların üst katlarında iki adet pencere olduğu izlenmektedir. Genel olarak çıkmasız olan geleneksel konutlar Cumalızık’ın en sade giriş cephesi olan konutlarıdır. Yerleşimde bulunan iki ve üç katlı, çıkmalı geleneksel konutların üst katlarındaki çıkma biçimlenişleri, çıkmalarda bulunan pencere düzeni ve sayısı üzerinde etkili olmuştur. Çıkmalar üzerindeki pencerelerin genellikle ikili ya da üçlü bir düzen izlediği görülmektedir. Üç katlı geleneksel konutların çıkmalı olanlarının çıkmaları üçüncü katlarda yer almaktadır. Sözü edilen konutların ikinci katları diğer katlardan daha alçak olması ile dikkati çekmektedir. Bunun nedeni ikinci katların konutun “kışlık” katları olarak kullanılmasıdır. Sözü edilen katlarda mekândaki ısının korunabilmesi amacıyla tavan yüksekliğinin az tutulduğu görülmektedir. Ayrıca bu katların dış duvarları zemin kat duvarının yükseltilmesi ile oluşturulduğundan taş olup, duvar kalınlıkları üçüncü katlara oranla daha fazladır. Üçüncü katlar ise “yazlık” kat olarak kullanılmakta olup yüksek tavanlı düzenlenmiştir. Cumalıkızık geleneksel konutlarının giriş cephelerinde bulunan çıkmalar önemli cephe unsurlarındandır. Çıkmalar; konutun konumu, arsa biçimlenişi, parsel genişliği, mekânsal kullanım gibi etkenlere bağlı olarak farklı biçimler almaktadır. Yerleşim konutlarında düz çıkma, gönyeli çıkma, köşe çıkma ve çokgen çıkma gibi çok çeşitli çıkma biçimlenişleri olduğu görülmektedir. Çıkmalar ayrıca geleneksel konut cephesindeki konumlarına göre de çeşitlilik göstermektedir. Yerleşim konutlarının giriş cephelerinde en çok düz ve gönyeli çıkmalara rastlanmaktadır. Düz ve çokgen çıkmalar genellikle mekânsal ışığı ve görüş açısını arttırmak ve mekânı büyütmek gibi amaçlarla oluşturulmuştur. Cumalıkızık geleneksel konutlarında görülen gönyeli çıkmalar konutun parsel ile ilişkisine bağlı olarak biçimlenmektedir. Sözü edilen çıkmalar genellikle dörtgen biçimine sahip olmayan parsellerde üst kattaki mekânların dörtgen olmasını sağlamak ve böylelikle iç mekânı
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=