78 ÇATI & CEPHE • MART - NİSAN 2015 makale olması, ozon tabakasının delinmesi, küresel ısınma, hava kirliliği ve azalan enerji kaynakları gibi sorunlar gün geçtikçe artmakta ve insan sağlığını tehdit eder hale gelmektedir. Küresel ısınma, iklim değişikliği, susuzluk, çevre kirliliği ve doğal kaynakların hızla tükenmesi gibi ekolojik sorunlar karşısında, mimari tasarımda sürdürülebilirlik kavramı yaygınlaşmıştır. Sürdürülebilir binaların enerji-ekolojik performansları, çağdaş mimariye yeni bir vizyon, estetik ve işlevsel boyut kazandırmaktadır. Sürdürülebilir bir yapıda kullanıcı sağlığı, konforu ve üretkenliğinin desteklenmesi, kirlilik ve atıkların azalması gibi yararlar kolaylıkla ölçülebilen değerler değildir (2). Bu bağlamda sürdürülebilir yapım ilkelerini ve stratejilerini belirleyip, ekolojik tasarımlar yapılması gerekmektedir. Böylelikle çağdaş mimariye yeni bir yaklaşımla estetik ve işlevsel bir boyut kazandırılacaktır. Dünyada toplumun her alanında yaşanan teknolojik gelişmeler olumlu etkilerinin yanında çevre kirliliği ve kaynakların tüketilmesi gibi problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu teknolojik gelişmelere paralel olarak artan enerji ihtiyacı ve dünyadaki enerji kaynaklarının hızla tükenmekte olması, fosil yakıtların kullanımından kaynaklanan yüksek karbondioksit oranı ve buna bağlı olarak yaşanan iklimsel değişiklikler, toplumları her sektörde üretim ve tüketim biçimlerini tekrar gözden geçirmeye yöneltmiştir. Uzun yıllardan beri yaşanan enerji krizi, enerji tüketimini minimuma indirmeyi ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını amaçlayan tasarım yaklaşımının önemini artırmıştır. Yapı sektörü enerji tüketimi konusunda bu sektörler arasında önemli bir paya sahiptir. Özellikle ülkemizde yapı sektörünün enerji tüketimindeki payı yüksektir ve bu enerjinin büyük bir kısmı tükenmekte olan fosil yakıtlardan karşılanmaktadır. Bu nedenle enerjinin etkin bir şekilde kullanımı ve böylece tüketimin azaltılması binalar için önem taşımaktadır. Binalar enerji verimliğini artırmak için gerekli olan fiziksel çevre kontrolünü kendi kendine sağlayan, çevreye karşı duyarlı özellikte olmalıdır (6). Akıllı bina kavramı ve tanımı da sürdürülebilir yaklaşımlarla birlikte değişmiştir. Akıllı bina tanımları incelendiğinde çok az tanımda, binanın çevresi ile uyumundan söz edilmiştir. Oysa ki içinde bulunduğu doğal çevreyle uyuşmayan teknolojik bir bina, çevresine ve kendisine zarar verecektir. Bu noktada sürdürülebilirlik ve ekolojik tasarım kriterleri akıllı bina kavramının tamamlayıcı unsurları olarak dikkati çekmektedir. Doğru olan tanımda akıllı binaların ekolojik yönü vurgulanmalıdır. İçinde bulunduğu doğaya ve kaynaklarına zarar vermeyen, tükenen kaynaklar yerine yenilenebilir kaynaklara yönelen, geri dönüşüme önem veren ve doğayla uyumlu malzemelerden meydana gelen bir bina, bu özellikleriyle akıllı binanın sürdürülebilir tasarımla ilgili ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Bu tanımlamaya göre akıllı ve sürdürülebilir bina tasarım kriterleri şunlar olmalıdır (5): • 21. yüzyılın akıllı bina çözümlerinde, binaların çevreye verdikleri olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için sürdürülebilir yaklaşımlar benimsenmelidir. • Teknolojiyi doğaya hükmetmek, gücü ve zenginliği vurgulamak aracı haline getiren anlayışın yerini, teknolojiyi insanlığın doğayla ilişkilerini uyumlu hale getirecek anlayış almalıdır. • Bir taraftan temiz enerjilerden yararlanmaya öncelik tanırken, diğer taraftan fosil tabanlı enerji kullanılan alanlarda, enerji verimini artırarak enerji tasarrufu sağlamayı hedefleyen “sürdürülebilir/enerji etkin tasarım” yaklaşımları önem kazanmalıdır. • Bina kabuğunun enerji korunumu yükseltilmeli, güneşten, doğal havalandırma-aydınlatmadan, binayı gereksiz ısı kazancı ve kaybına karşı koruyacak pasif denetim imkanlarından yararlanılmalıdır. • Isı ve elektrik ihtiyacının karşılanmasında güneş enerjisiyle binanın ve kullanılan suyun ısıtılması, güneş pillerinden elektrik elde edilmesi gibi temiz, yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanmaya öncelik verilmeli, Kendi enerjisini üreten konut örneği (7) ve enerji korunumu yükseltilerek, güneşten, doğal havalandırma-aydınlatmadan, binayı gereksiz ısı kazancı ve kaybına karşı koruyacak pasif denetim sistemleri (7)
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=