49 ÇATI & CEPHE • TEMMUZ - AĞUSTOS 2016 Cephe sisteminin performansı yalnızca kullanıcıları değil, bina yaşam döngüsü içesinde yer alan tüm paydaşları yakından ilgilendiren bir konudur. Bu nedenle giydirme cephe sistemlerinin performansını olumsuz yönde etkileyen nedenlerin ve oluşabilecek hasarların belirlenmesi, sistemlerin uzun dönem performansının gerçeğe en yakın şekilde tespit edilmesi açısından önem kazanmaktadır. Bu çalışmada gerçekleştirilen hasar durum analizi, cephe süreci içerisinde yer alan tüm paydaşlara tasarım ve yapım aşamalarında yararlı olmayı hedeflemektedir. Giydirme cephe sisteminin ilk performansı, yapılan testler sayesinde belirlenmektedir. Ancak sistemin bu testleri başarıyla geçmesi, uzun dönem performansının da aynı olacağını garanti etmemektedir. Bu nedenle giydirme cephe sistemlerinde uzun dönemde oluşabilecek hasarların tespit edilmesinin özellikle cephe üreticileri için önemli bir girdi oluşturacağı düşünülmektedir. Çalışma kapsamında Türkiye’de (İstanbul) 1996-2012 (16 yıl) yılları arasında giydirme cephe sistemleriyle gerçekleştirilmiş olan 29 adet yapının cephe sistemlerinde görülen hasarlar farklı ölçütlere göre sınıflandırılarak değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmenin sonucunda yaygın olarak gözlemlenen hasarlar, hasarların oluşum nedenleri, performans ölçütleri ve farklı cephe sistemlerine göre gruplanarak değerlendirilmiştir. Yapılan incelemede etkilenen performansların su, hava sızdırmazlık ve estetik performanslar olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca belirli bölgeye/lokasyona ait bu tür araştırma çalışmalarının sınırlı olması nedeniyle literatürde belirli bir boşluğu dolduracağı düşünülmektedir. 2. ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ Çalışmanın yöntemi, literatür araştırması ve hasar durum analizine dayanmaktadır. Türkiye’de (İstanbul) yer alan 29 adet yapının cephe sistemlerinde görülen hasarlar incelenerek kapsamlı bir veritabanı oluşturulmuştur. İsimleri gizli tutulan binaların, bina türleri, cephe türleri, yapım yılları ve bakım onarım yapılan tarih/tarihler belirtilmiştir. Daha sonra bu yapılara ait cephe sistemlerinde oluşan hasarlar detaylı gözlemlenerek hasar nedenleri, sürece, sistem-bileşenleri ilişkisi ve çevresel etmenler ölçütlerine göre sınıflandırılmıştır. Cephe sistemlerine etki eden faktörler, bunların cephe sistemi üzerindeki etkileri ve neden oldukları hasarlar ortaya konmuştur. 2.1. Hasarların Farklı Ölçütlere Göre Sınıflandırılması Giydirme cephe sistemlerinde görülen hasarlar tasarım, imalat, montaj, kullanım ya da bakım-onarım sürecinde oluşabilmektedir. Ayrıca tüm aşamaları kapsayan denetim sürecindeki eksiklikler hasar oluşumunda rol alabilmektedir. Benzer şekilde cephe sistemlerinde cephe sistemi alt sistem ilişkisi ya da farklı çevresel etmenlere bağlı olarak da çeşitli hasarlar gözlenebilmektedir. Bu bölümde hasarlar süreç, sistem ve çevresel etmenlere bağlı olarak sınıflandırılmıştır. 2.1.1. Süreç Kaynaklı Hasarlar Tasarım (Projelendirme) Aşaması Kaynaklı Hasarlar Tasarım süreci kaynaklı hasarlar mimari tasarım ve mühendislik tasarım süreçlerinden kaynaklanmaktadır. Mimari tasarım aşamasında görülen hasarların cephe formu tasarımı, dolgu bileşeninin boyutlandırılması, cephe formuna ya da iklimsel koşullara uygun olmayan malzeme seçimi, malzeme özelliğine uygun olmayan detayların geliştirilmesi, uygulama ve çizim detaylarının yetersizliği, başlıca hasar nedenleri olarak sıralanabilir. Mühendislik Tablo 1. Yapı elemanlarının yaşam ömrünü etkileyen bozucu etmenler [4] NİTELİĞİ SINIF ÖRNEKLER Mekanik etkiler - Yer çekimi - Yükler ve etkiyen ya da engellenen deformasyonlar - Kinetik enerji - Vibrasyon ve ses Kar/yağmur yükü Buz oluşumu, genleşme/büzüşme, vb. Kum fırtınası, darbeler Trafik vb. nedenle oluşan vibrasyonlar Elektromanyetik etkiler - Radyasyon - Elektrik - Manyetizma Güneş ya da UV, radyoaktif ışınım Elektrolit reaksiyon, şimşek/yıldırım Manyetik alanlar Isıl etkiler - Uç seviyeler ya da sıcaklıktaki hızlı değişimler Sıcaklık, donma, ısıl şok, yangın Kimyasal etkiler - Su ve çözücüler - Oksidasyon - İndirgeyici maddeler - Asit - Bazlar - Tuzlar - Kimyasal nötr Hava nemi, zemin suyu, alkol Oksijen, dezenfektan, beyazlatmak Sülfatlar, amonyak, patlama etkisi Karbonik sit, kuş pisliği, vb. Kireç, hidroksitler Nitrat, fosfat, kloridler Kireç taşı, yağ, vb. Biyolojik etmenler - Bitki ve mikrobiyal - Hayvanlar Bakteri, küf, mantar, bitki kökleri Kemirgenler, termit, kurtlar, kuşlar.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=