A makale rak duvar cephelerinde kullanılmaktadır. Fiziksel çevre etkilerine karşı daha dayanıklı olan bu doğal taş kaplama malzemeleri duvarlaragüzelbir görünüm kazandırırlar. Plak halinde doğal taş kaplamalar duvar yüzeyine harç ile yapıştırılmakta veya metal kenetler ile tutturulmaktadır. Harç ile yapıştırılanlar daha sonra cephelerden düşmekte ve sorun oluşturmaktadır. Metal taşıyıcı ve tutucu kenetler ile tutturulan plak halindeki doğal taş kaplamalarda ise cephelerden düşme gibi bir tehlike görülmemiştir. Metal kenetler ile tutturulan doğal taş plak kaplamaların statik bakımdan hiçbir fonksiyonları yoktur. Bunlar duvarları dış etkilerden korumakta, malzeme ve işçilikten ekonomi sağlamakta, yapının mimari değerini de artırmaktadırlar. 2. MATERYAL VE METOD Cephelerde kullanılacak plak halindeki doğal taş kaplamaların uygulama şekli, mukavemeti, sertliği, işlenebilmesi, atmosfer etkilerine dayanıklılığı (aşınmaya, yağmur, rüzgar, sis, duman, toz, sıcaklık yangın, don tesirlerine vb.). homojen olması, çatlak olmaması, kusursuz olması, paslanma özelliği, cila tutma özelliği, renk ve dokusu önceden araştırılmalıdır. Yapı malzemeleri uygulanmadan kontrol edilmeli, bünyesinde önceden varolan kusurlarla, çeşitli etkenlere bağlı olarak sonradan oluşmuş bozuk ve sorunlu kısımlar ayıklanmalıdır. Araştırmada yapıların dış cephelerinde uygulanan doğal taş kaplama malzemeleri ve kullanım sorunlarının araştırılması amaçlanmıştır. Plak halindeki kaplama malzemelerinin cephelere harç ile yapıştırılması sonucu uygulamada karşılaşılan sorunlar belirlenmiştir. Plak halinde doğal taş malzemelerin taşıyıcı ve tutucu kenetler vasıtası ile monte edilme detayları çizilmiş, uygulamadaki örnekler yerinde incelenerek resimleri çekilmiş ve karşılaşılan sorunlar araştırılmıştır. Bazı yapılarda ise önce duvara kaba sıva uygulanmış, sonra üzerine harç ile doğal taş kaplamalar yapıştırılmıştır. Doğal taş esaslı kaplamalar, zamanla cephelerden düşerek can güvenliğini teh46 ÇATI & CEPHE• MART-NiSAN / 2007 dit eder duruma gelmişlerdir. Çalışmada, yapıların dış cephelerinde uygulanan doğal taş kaplamaların cephelerden düşmesi problemlerinin çözüme kavuşturulması için mimarların ve uygulamacıların yapmaları gereken detaylar açıklanmıştır. Yapıların, plak halinde doğal taş kaplama malzemeleriyle kaplanması sonrasında karşılaşılan sorunlar belirlenmiş ve çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Bu çalışmada Konya'daki uygulamalar örnek olarak incelenmiştir. Plak halindeki kaplama malzemelerinin cephelere harç ile yapıştırılması sonucu karşılaşılan sorunlar araştırılmıştır. Plak halinde cephelerde kullanılan doğal taş malzemelerden mermerler ve travertenler üzerinde durulmuştur. 2. 1. Mermerler Mermerler, kireçtaşı, dolomit veya dolomitik kireçtaşı gibi karbonatlı kayaçların gömülme metamorfizmasına uğraması sonucu oluşur. Ana mineralojik bileşen kalsittir. Tali olarak kuvars, mika, feldspat ve diğer silikat mineralleri ile demir oksit ve hidroksitler bulunabilir. Kalsiyum karbonat mermer kayacının ana bileşenini oluşturur (2). Mermerlerin ocaktan kullanım yerine kadar tüm özelliklerinin bilinmesi gerekir. Özellikle mermerlerde sertlik, kırılganlık, kesilebilme, cila alma vb. özellikler gerçekte mermerin iç yapısıyla ilgilidir. Mermerin bu özelliklerinin laboratuvarlarda önceden petrografik analizleri yapılarak, buna göre işlenmesi ve daha sonra kullanım yerine uygun olan mermer seçimi ilkesine bağlı olarak yapılmalıdır. Mermerlerin sertliği arttıkça, ekonomik değeri ve kalitesi de artmaktadır. Bu da sert mermerlerin, diğer mermer cinslerine oranla ekonomik değerinin ve kalitesinin yüksek olmasına neden olmuştur. Fakat sert mermerlerin kesilmeleri daha zor olduğu için, bunların üretici firmaya ek bir maliyet getirdiği göz ardı edilmemelidir. Bu iki kriter göz önünde bulundurulduğunda hem sertlik hem kesilip işlenmesi yönünden en ekonomik mermer grubu hakiki mermerlerdir. Mermerlerin başka bir fiziksel özelliği olan cila tutma, mermer üzerine uygulanan son işlemdir. Sertliği fazla olan mermerlerin cila tutma kabiliyeti, sertliği düşük olanlara nazaran daha iyidir. Bu yüzden iyi cilalanan mermerler göze daha iyi göründüğünden piyasada daha iyi tercih edilmektedir. Sert mermerler, sertliklerinin fazla olmasından dolayı iyi cila alma kabiliyetine sahip grubu oluşturmaktadırlar (3). Mermerin mekanik özelliği olan don sonrası basınç dayanımı, özellikle inşaat sektöründe binaların dış kaplamasında kendini göstermektedir. Bu alanda kullanılacak olan mermerlerin donmaya karşı dirençli olmaları gerekir. Bunun için genellikle duvar kaplamasında kullanılan mermerlerin don sonrası basınç direnci değeri standartlarda belirtilen şekilde olmalıdır. Aksi takdirde mermerin kalitesi ve ekonomik değeri olumsuz yönde etkilenecektir (3). 2.2. Travertenler Travertenler, kalsiyum karbonatlı (CaCO3 ) sıcak kaynak sularının bıraktıkları çökeleklerdir. Bu taşların çok delikli, hafif ve fazla miktarda bitkilerin sap ve yapraklarını ihtiva edenlerine "kalker tüfü', az boşluklu ve ağır olanlarına da "traverten" denir. İşleme ve kesilmesi kolay olması, fazla miktarda bulunması, bazılarının demir oksit ihtiva etmesi dolayısıyla, sarı pas renkli olması bu taşların kaplama işlerinde kullanılmasına olanak sağlar (4). Kalsiyum karbonatlı sıcak suların bünyesinden CO2'in ayrılması sonucu oluşan traverten grubu mermerler, işletilmesi kolay ve çok yaygın olarak kullanılan, hafif kaplama malzemeleridir. Travertenler sünger gibi delikli olmalarına rağmen dayanıklı ve serttir. Çıkarma, işleme ve kesilmesinin kolay olması, kolay yapıştırılabilmesi, fazla miktarda bulunması, demir oksit ve hidroksit içeriği nedeniyle beyazdan, sarı, bej ve hatta kahverengiye değişen renklere sahip olması gibi nedenlerle özellikle dış cephe kaplamalarında tercih edilmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=