Çatı ve Cephe Sistemleri Dergisi 79. Sayı (Mart-Nisan 2019)

cativecephe.com 40 Çatı & Cephe / Mart-Nisan 2019 makale ARŞ. GÖR. N. ÖZGE ESENER / Gebze Teknik Üniversitesi YRD. DOÇ. DR. ÖMER Ş. DENİZ / Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi 1. GİRİŞ B ina cephesi, Hasol’un sözlü- ğünde “Bir binanın yüzeylerin- den her biri; özellikle ön yüz” olarak tanımlanmaktadır [15]. Tarih boyunca bina cepheleri pek çok farklı üslupla tasarlanmış, farklı sistemlerle üretilmişlerdir. Malzeme ve yapım tek- nolojilerinin gelişmesiyle farklı işlevler üstlenen ve katmanlaşan bina cephe- lerinin temel işlevleri şöyle sıralanabilir [1]: Taşıma: Bina cephesinin, bazı durumlarda, kendi yüküne ek olarak bina bütününü etkileyen yükleri de taşıması gerekebilir. Koruma: Bina cephesi, yapıyı dış etkilere karşı koruyabilmelidir. İç ortam konforunu sağlamalıdır. Bitirme: Bina cephesinin estetik fonksiyonlarını karşılayan, insanlar için konforlu ve güvenli yüzeylere sağlayan bitirme yüzeyleri olması gereklidir. Dağıtma: Servis sistemleri bina cephesinin içerisinde çözülebilmekte- dir. Servis sistemleri ile bina cepheleri tasarım aşamasında beraber düşünül- mediklerinde sonradan yapılan uygula- malar sonucu bina cephesi bozulmaya uğrayabilmektedir. Çalışmada, literatür araştırması ve gözlem yöntemi ile saptanan 30 tasarım kaynaklı bozulma örneğinin incelenmesi ile bozulmaya neden olan tasarım sorunları belirlenmiş ve detaylı olarak incelenmiştir. 2. BİNA CEPHELERİNDE BOZULMA Çalışmada, beklenen hizmet süresi dolmadan, tasarımcı tarafından belirle- nen işlevleri sağlamada yetersiz kalan bina cepheleri, bozulmaya uğramış cephe olarak kabul edilmiştir [2]. 1.1. Bozulma Tipleri Bina cephelerinde saptanan bozulma tipleri estetik bozulma, daya- nımsal bozulma ve işlevsel bozulma olarak üç başlıkta incelenmiştir [2]. Estetik bozulma, bina cephesinin tasarlanan görüntüyü ve estetik etkiyi kaybetmesi olarak tanımlanabilir. Bu değerlendirme yapılırken biçim, ölçek, oran, ritim, renk ve doku gibi tasarım elemanları göz önüne alınabilir [2]. Dayanımsal bozulma, bina cephe- sinin elemanlarında ve/veya bileşen- lerinde meydana gelen deformasyon sonucu, cephenin statik dengesini kay- betmesi olarak tanımlanabilir [2]. İşlevsel bozulma, kullanışsızlık, bina cephesinin kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalması olarak tanımlanabilir. Bu ihtiyaçlar yapının konumlandığı yer, çevresi ve bölgenin kültürü gibi faktörler sebebiyle farklılık gösterebilir [2]. 1.2. Bozulmaya Neden Olan Etkiler Estetik, işlevsel ve dayanımsal bozul- maların, bina cephe elemanlarının ve bileşenlerinin, hangi etkilere maruz kalması sonucu ortaya çıktıklarının bilinmesi, tasarım eksikliklerinin ve yanlışlarının belirlenmesinde önemlidir. Çalışmada bina cephelerinde bozulma oluşturan etkiler: Fiziksel, kimyasal, jeo- lojik, biyolojik, mekanik etkiler olmak Bina Cephelerinde Oluşan Tasarım Kaynaklı Bozulmaların İncelenmesi