~ makale genellikle az katlı ve yaygın yapılar olduğu göz önüne alındığında çatı yüzey alanının fazla olması, estetik ve prestij kaygılarının geri planda olması gibi sebepler, çatı oluşumunda düşük maliyetli çözüm arayışlarını beraberinde getirir. Taşıyıcı sistem geniş açıklıkların geçilmesi, hızlı uygulama olanağı ve yapıya daha az yük getirmesi gibi sebeplerle çelik tercih edilmektedir. Betonarme prefabrik yapılarda dahi ana kirişler betonarme elemanlardan oluşurken, çatıyı destekleyen aşıklar çelik olarak düşünülmektedir. Çatı kaplaması ve yalıtım katmanları için seçim kolay, hızlı ve ekonomik uygulama anlamında sandviç panel yönündedir. Sandviç panel tercihleri, alt ve üst kaplamalarının alüminyum veya saç levha olması, ısı yalıtımının da polistren veya poliüretan köpük olması yönündedir. Alüminyum, boyalı sac kaplamaya göre daha yüksek maliyetli ancak uzun ömürlüdür. lsı yalıtımında ise poliüretan daha yüksek maliyetli olmakla beraber daha yüksek ısı geçiş direncine sahiptir. ısı yalıtımının önemli sayılmadığı bazı sanayi yapılarında taşıyıcı sistem üzerine tek katman olarak alüminyum, sac levha veya çimento, plastik v.b. esaslı ondüle levhalar kullanılmaktadır. Bu tür çatılarda farklı birleşim detayları için yardımcı malzemeler bulunmamaktadır. Kenarve etek detayları, mahya ve iç derelerde bükülmüş sac malzeme veya alüminyum folyo kaplamalı bitümlü pestil kullanılmaktadır. Apartman yapılarının şekil ve malzeme açısından tasarımında şu faktörler etkilidir: Kat adeti fazla olduğunda ve parapet duvarı kullanıldığında çatı algılanmadığı için estetik kaygılar geri planda kalır. Bu durumda göz önünde olmayan çatı detayları özellikle yap-sat denilen müteahhitlik uygulamalarında malzemeden ve kaliteden tasarruf edilen yapı bölümleri haline gelmekte ve kısa vadede yoğun izolasyon problemleri ortaya çıkmaktadır. Çatı arası piyeslerine alan ve ışık kazandırmak için açılan pencereler, çatı formunda bozulmalara ve problemli dere detaylarının oluşumuna sebep olmaktadır. Bu tür çatıların kütlesi mutlaka marangoz levhaları (OSB, kontraplak v.b.) ile oluşturulmalı ve üzerine yapılacak sızdırmazlık tabakası ter54 ÇATI & CEPHE• MAYIS-HAZIRAN / 2007 Şekil 3: Apartman yapılarında çatı saçak ve kornişleri mimariye katkı yapabilir cihi esnek bitümlü pestil olmalıdır. Farklı eğimler ve çok miktarda mahya ve dere olan çatılarda üst kaplama olarak kiremit türü malzemeler yerine kesilmesi ve şekil alması daha kolay olan shingle benzeri malzemeler tercih edilmelidir. Çatı arasında üzerinde gezilmeyen bölgelerde ısı yalıtımı, korunması açısından döşeme üzerine değil tavana ve mertek aralarına konulmalıdır. Az katlı konutlar ve villalarda çatı, mimarinin önemli bir öğesidir. Bu tür yapılarda çatının hem form hem de fonksiyon olarak önem kazanmasına neden olarak, yapı bütçesinden aldığı payın daha fazla olması gösterilebilir. Çatının algılanabilirliği, çatı üst kaplaması, aksesuarları ve saçaklarının ön plana çıkarmaktadır. Çatı kaplaması olarak, değişik malzeme arayışına cevap verecek farklı tip kiremitler, shingle kaplamalar ve dekoratif fonlu alüminyum ve sac kaplamalar ve bunlar gibi geniş bir ürün grubu inşaat sektörüne sunulmuştur. Bacalar, havalandırma menfezleri, çatı pencereleri, yağmur olukları ve saçak alın kaplamaları gibi elemanlar ise doğru malzeme, renk ve fon tercihleri ile çatı mimarisine büyük katkı yapabilen aksesuarlar haline gelebilmektedirler. Büro binalarının genellikle yüksek katlı binalar olmasına rağmen bina konseptinde belirleyici bir görev üstlenmektedir. Ancak az katlı yapılarda olduğu gibi mimaride ön plana çıkan bir yapı seçimi yerine genel mimaride görev alan uyumlu bir tarzda malzeme ve form kullanılmalıdır. Bu tür yapılarda çatının fazla iddialı bir forma sahip olamaması ve farklı malzemelerle tasarlanması çoğunlukla alüminyum, cam ve doğal taş ağırlıklı cephelerin mimaride geri plana itilmesine sebep olmaktadır. Büro yapılarında çatılara yapısal özelliklerinin yanı sıra işlevsel özellikler yüklenmiştir. Genellikle bu tür yapıların çatılarında klima merkezleri, asansör makine dairesi, bazen kazan dairesi ve çeşitli havalandırma tesisatları binanın işlevi ile ilgili olarak büyük hacimli mekanlara ihtiyaç duyarlar. Çatı formu hem mimari istekleri karşılarken hem de bu grupları saklamalı veya uyum içinde bulunmalıdır. Şekil 4: Az katlı yapılarda çatı, mimarinin en temel öğesidir Büro yapılarında çatı oluşumu genellikle teknolojik mimariye uygun olarak kompozit cephe kaplamaları ve cam ile desteklenmiş alüminyum ve sac kaplamalar veya sandviç panellerden oluşmaktadır. Çatı olukları büyük alanlı çatılarda problem yaratmaması açısından gizli derelerden oluşturulabilir. Bu dereler için önerilecek detay, kolay temizlenmeye, tamirat ve benzeri nedenle insan yükünü taşımaya elverişli, üzeri yalıtılmış alt yapısı boyalı veya paslanmaz malzemeden form verilmiş sacdır. Taşıyıcı sistem seçimi ise kolay ve hızlı uygulanabilirliği, hafifliği, tesisat ve diğer alt yapı eleman ve cihazlarının montaj kolaylığı nedeniyle çelik olmalıdır. Prestij yapıları dediğimiz ve çatının mimaride fazlaca kullanılabildiği yapılar; mağazalar, lokantalar, müzeler ve bir takım sosyal tesislerdir. Bu tür yapılarda bina bir heykel veya resim gibi bir sanat eseri olarak ortaya konulmak istendiğinde, form işlevin önüne geçmekte ve bu durum çatı oluşu-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=