Çatı ve Cephe Sistemleri Dergisi 83. Sayı (Kasım-Aralık 2019)

cativecephe.com Çatı & Cephe / Kasım-Aralık 2019 34 makale ∼ % 0.08 Ni’nin her biri; pas kalınlı- ğını % 75 azaltma konusunda eşde- ğer etkinliğe sahiptir. % 1 Ni + % 0.57 Si uygulaması ile pas katma- nında ∼ % 88 azalma sağlanmakta- dır. 100 m m altının hedef alınması durumunda ise alaşım elementleri çok etkili olamamakta, dört ve daha fazla element ilavesi ile maliyet git- gide artmaktadır. • Endüstriyel alanlar için (732 m m), % 0.8 Ni, % 0.06 P veya % 0.1 Cu eşdeğer etkinliğe sahiptir, her bir elementin belirtilen oranları ile pas kalınlığında ∼ % 73 azalma izlen- miştir. 100 m m ve altı hedefe daha kolay ulaşılabilmektedir, % 0.46 Cu + 1.3 Cr ile pas tabakasında % 90 azalma elde edilmiştir. • Kırsal bölgelerde pas kalınlığı (312 m m) diğerlerine göre azdır ve yüksek azalma oranları konusunda alaşım elementleri çok etkili olamamak- tadır. 100 m m’dan düşük değerler ancak % 0.49 Cu +% 0.1 P ile mümkün olabilmektedir. 4. ATMOSFERIK KOROZYONA DAYANIKLI ÇELIKLERIN DAYANIKLILIĞINDA ÇEVRE FAKTÖRÜ WS çeliklerin atmosferik koşullara dayanımını sağlayan en önemli faktör, düzenli ıslanma-kuruma çevrimleri ile iç katmanda sıkı bir koruyucu patina tabakasının oluşabilmesidir [3]. Bunun sonucu olarak yalın karbon çeliğine kıyasla WS çeliğin korozyon kaybının, agresif ortamlar sözkonusu olmadığı sürece, ilk yıllardan sonra gitgide yavaşladığı, belirli bir değere yakın- sadığı izlenir. Pas-patina katmanının oluşumuna etki eden faktörler aşağıda verilmiştir: • Güneş ve yağmur almayan yüzey- lerde gevşek bir patina tabakası söz- konusudur. • Islanma-kuruma çevrimlerinin düzenli olduğu yüzeyde istenen sıkı patina tabakası oluşmaktadır. • Batı ve güneye bakan yüzeyler yük- sek oranda güneş ışığı aldığı için (Resim 3), daha düzgün bir oksit tabaka oluştururken; kuzey ve doğuya bakan yüzeyler daha uzun süre ıslak kalmaktadır, patina taba- kası oluşumu özellikle kuzey cep- hede yavaştır. • Nemi tutacak detaylardan kaçınıl- malı, birleşim yerleri sıkı ve sızdır- maz olmalıdır, ilgili detaylar Resim 4’te verilmiştir. • Cephe panellerinin 1.6 ≤ t ≤ 76 mm aralığında uygulanması önerilir. • Panellerin perfore olarak kullanımı, kuruma sürecini hızlandırır. • Dolgu (Resim 4), duvar içindeki suyu negatif hava basıncıyla çeker. • Atmosferik korozyona karşı daya- nıklı çelikleri ana yapıya somun ve civata ile birleştirmek yaygın bir uygulama yöntemidir. Burada pas- lanmaz çelik veya galvanizli çelik bağlantı elemanlarının kullanılması önerilir. • 15 yıllık korozyon testlerinin sonu- cunda [2], boyalı olmayan WS çelik- leri için kabul edilebilir pas miktarı 100 yıllık süreçte ≤ 5 m m/yıl olarak tanımlanmıştır. Daha sonra, 20 yıllık süreçte pas miktarı ≤ 6 m m/yıl ola- rak yeniden tanımlanmıştır [5]. • Farklı atmosferik koşullarda, yüze- yin yatay olması durumunda düşey olmasına kıyasla korozyon hızı yavaş olmakla birlikte; yüzeyde çukur/kesik, tuz, toz vb. birikmesi gibi nedenlerle kirlenmenin, süreci negatif etkileyeceği unutulmamalı- dır. • Cephe kaplamasının kenar bölgesi, yüzey kısmına göre korozyon açısın- dan (özellikle de yalın karbon çelik- lerinde) daha kritiktir, uygulamada bu bölgelere dikkat edilmelidir. • Enerji santralı, üretim tesisleri gibi endüstriyel tesislerin baca emisyon- ları açısından, 90 mg SO 2 /m 2 .gün düzeyinin aşılmaması durumunda yılda 2-6 m m/yıl korozyon derinliği sağlanır; ancak bu değerin aşılması durumunda, korozyon kalınlığı yıllar içinde gittikçe artar [6], kalıcı patina tabakası oluşumu mümkün olma- yabilir. Oluşan koyu renkli yüzey, gevşek pas partiküllerinden oluşur. • Denize yakın yerlerde çelik yüze- yindeki klorid korozyonu nede- niyle korozyon hızı diğer atmosferik ortamlara göre en yüksek olacaktır. Resim 4: Yatay yapısal elemanın cephe birleşimi ve çelik-cam birleşimi örneği [4] Resim 3: Angel of the North2 (Newcastle, England, 1998) [h]