Depremleri, Toplumsal ve Ekonomik Travmalara Neden Olan Bir Doğal Afet Olmaktan Çıkartmalıyız

6 Åžubat 2023 KahramanmaraÅŸ Depremleri’nin yıl dönümü vesilesiyle açıklamada bulunan Türkiye Hazır Beton BirliÄŸi BaÅŸkanı Yavuz Işık, “KahramanmaraÅŸ Depremleri sonrasında sadece riskli yapıların deÄŸil, üretimden tasarıma, uygulamadan denetime kadar tüm süreçlerdeki iÅŸ yapış ÅŸeklinin ve zihniyetin dönüÅŸmesi gerektiÄŸini gördük. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında, bilimin ışığında, kültürel ve doÄŸal mirasımızı koruyup geçmiÅŸ tecrübelerimizden faydalanarak yeni bir toparlanma ve kalkınma döneminin kapısını aralamalıyız. Artık depremleri, toplumsal ve ekonomik travmalara neden olan bir doÄŸal afet olmaktan çıkartmalıyız.” dedi.
2023 yılının ilk günleri ile birlikte Cumhuriyetimizin 100. yaşını kutlayacak olmanın mutluluÄŸunu ve gururunu yaÅŸarken, geçmiÅŸten aldığımız tecrübeler ve dersler ile geleceÄŸe daha güçlü ve umutlu bakıyorduk ancak 6 Åžubat günü tüm ülke olarak adeta bir kâbusa uyandık. Ne yazık ki o sabah deprem konusunda yeterince yol alamadığımızı apaçık gösterdi. 50 binden fazla can kaybı yaÅŸanan KahramanmaraÅŸ ve Hatay Depremleri yaklaşık 14 milyon vatandaşımızı doÄŸrudan etkilemiÅŸ ve tüm ulusumuzu yasa boÄŸmuÅŸtur.

6 Åžubat 2023 KahramanmaraÅŸ Depremleri sonrası yapılan deÄŸerlendirmelere deÄŸinen Türkiye Hazır Beton BirliÄŸi Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Yavuz Işık, “T.C. Çevre, Åžehircilik ve Ä°klim DeÄŸiÅŸikliÄŸi Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada KahramanmaraÅŸ ve Hatay depremlerinden etkilenen 11 ilimizde yıkılan binaların %97’si 1999 yılından önce inÅŸa edilmiÅŸ ve mühendislik hizmeti almamış, denetime tabi olmamış yapılar olduÄŸu belirtildi. Oysa 1999 yılı öncesinde de deprem yönetmelikleri, uygulama standartları, Ä°mar Kanunu, fenni mesuliyet ‘TUS’ sistemi gibi birçok husus yürürlükteydi. 1999 Marmara Depremi ile tüm bunların depreme dayanıklı, can ve mal güvenliÄŸini saÄŸlayan yapıların inÅŸasında etkili olmadığı görülmüÅŸ ve daha sonra önemli aksiyonlar alınmıştı. Bu aksiyonlara örnek olarak; hazır beton ve nervürlü çelik donatı kullanımının zorunlu hâle gelmesi, Yapı Denetimi Sisteminin (YDS) tüm ülke geneline yayılması, Deprem Yönetmeliklerinin güncellenmesi verilebilir. Bu aksiyonlar sonucunda 2000 yılı sonrasında ve özellikle 2011 yılında YDS’nin tüm Türkiye’de uygulamaya geçmesi sonucunda daha güvenilir ve depreme dayanıklı binaların inÅŸası mümkün olmuÅŸtur. Buna raÄŸmen günümüzde yapı stokumuzun yaklaşık yarısı 2000 yılı öncesinde inÅŸa edilmiÅŸ durumdadır. KahramanmaraÅŸ ve Hatay Depremlerinde yıkılan binaların %2’si ise 2000 yılından sonra inÅŸa edilmiÅŸtir ancak bunların büyük bir çoÄŸunluÄŸu yapı denetimine tabi tutulmamıştır. Depremin etkilediÄŸi 11 ilde yapı denetim sistemine geçilmesinden sonra hazır beton kullanılarak yapılan 151 bin 990 binadan 272’si yıkılmış olup, yıkılmayan bina oranı %99,8’dir.” dedi.

Kentsel dönüÅŸüm büyük bir fırsattır
Kentsel dönüÅŸüm süreçlerine deÄŸinen Yavuz Işık, “2012 yılında yürürlüÄŸe giren Kentsel DönüÅŸüm Kanunu’nda 2023 yılında yapılan deÄŸiÅŸiklikler ile sürecin daha hızlanması beklenmektedir. Kentsel dönüÅŸümün ana teması riskli yapıların dönüÅŸtürülmesi olarak algılansa da dönüÅŸüm sürecinin çok boyutlu bir ÅŸekilde ele alınması gerekmektedir. Kent madenciliÄŸi prensipleri ile inÅŸaat ve yıkıntı atıklarının sürdürülebilir bir ÅŸekilde deÄŸerlendirilmesi, doÄŸal kaynakların sorumlu kullanılması, neredeyse sıfır enerjili binalara ağırlık verilmesi, olası afetler için tam donanımlı toplanma alanlarının yapılması, ulaşım akslarının yeniden planlanması, düÅŸük karbonlu malzemelerin kullanılması gibi birçok boyutta süreç desteklenmelidir.” dedi.

Her beton hazır beton değildir
Depreme dayanıklı yapıların özelliklerini vurgulayan Yavuz Işık, “1970’li yılların sonunda hazır beton ile tanışan Türkiye’de hazır betonun kullanımı kademeli olarak 2000’li yılların başında zorunlu hâle gelmiÅŸtir. Bu nedenle birçok eski yapıda ‘hazır beton’ yerine ÅŸu an için ‘ilkel’ olarak nitelendirilebilecek yöntemlerle beton üretilmiÅŸtir. Herhangi bir standarda ve mühendislik yaklaşımına tabi olmayan bu betonlar yine uygun olmayan inÅŸaat demirleri ile birlikte kullanılmış ve mühendislikten uzak tasarım ve yöntemlerle bina yapımında kullanılmıştır. Günümüzde ise ‘hazır beton’ bilgisayar kontrollü otomasyon sistemlerine dayanan, tüm girdi kontrolleri yapılan, en çok denetime tabi tutulan ve denetimi RFID çiplerle gerçekleÅŸtirilen güvenilir bir yapı malzemesi ve tam anlamıyla mühendislik ürünüdür.” dedi.

Depreme dayanıklı yapıların tasarımının önemine dikkat çeken Yavuz Işık, “Önemli bir diÄŸer husus da hiçbir yapı malzemesinin sadece kendi özellikleri ile ‘depreme dayanıklı’ olarak tanımlanmaması gerektiÄŸidir. DoÄŸru ve kaliteli malzeme, güvenilir yapıların olmazsa olmaz koÅŸullarından sadece biridir. Esas olan, depreme dayanıklı yapı tasarımıdır.” diye konuÅŸtu.

SorumluluÄŸumuzun bilincindeyiz
Türkiye Hazır Beton BirliÄŸi (THBB) olarak inÅŸaat sektörünün önemli bir paydaşı ve güvenli yapıların da en önemli bileÅŸeninin sorumluluÄŸunu taşıdıklarını belirten THBB BaÅŸkanı Yavuz Işık, “36 yıldır ülkemizin saÄŸlam yapılar üzerinde geliÅŸmesini ve büyümesini saÄŸlamak için yoÄŸun çaba sarf etmekteyiz. Hem sektörümüzün kalite bilincini ve yetkinliÄŸini geliÅŸtirmek hem de hazır beton kullanıcılarını doÄŸru uygulamalara teÅŸvik etmek için birçok somut adım attık ve atmaya devam ediyoruz. Bunları yaparken ilgili kamu kurumları ve meslek örgütleri ile iÅŸ birliÄŸini önemsiyoruz.

1995 yılında ülkemizde hazır beton üretimine yönelik herhangi bir denetim mekanizması yokken THBB üyeliÄŸinin birinci ÅŸartı KGS Belgesi almaktı. BaÅŸka bir sektörde benzeri olmayan bu uygulama ile THBB, üyelerinin standartlara uygun üretim yapmasına liderlik ederken bir yandan da tüm sektörün bu yöne evrilmesini saÄŸlamıştır. Daha sonra yürürlüÄŸe giren G Ä°ÅŸareti YönetmeliÄŸi ile bu süreç tüm sektöre yayılmıştır. THBB olarak bütün hazır beton üreticilerini standartlara uygun üretim yapmak üzere KGS Sistemi’ne davet ediyoruz.” dedi.

Türkiye Hazır Beton BirliÄŸi olarak olarak uzun yıllardır riskli yapı stokunun dönüÅŸtürülmesini sürekli gündeme getirdiklerini belirten THBB BaÅŸkanı Yavuz Işık, ““KahramanmaraÅŸ Depremleri sonrasında sadece riskli yapıların deÄŸil, üretimden tasarıma, uygulamadan denetime kadar tüm süreçlerdeki iÅŸ yapış ÅŸeklinin ve zihniyetin dönüÅŸmesi gerektiÄŸini gördük. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılında, bilimin ışığında, kültürel ve doÄŸal mirasımızı koruyup geçmiÅŸ tecrübelerimizden faydalanarak yeni bir toparlanma ve kalkınma döneminin kapısını aralamalıyız. Artık depremleri, toplumsal ve ekonomik travmalara neden olan bir doÄŸal afet olmaktan çıkartmalıyız. Bu konuda gerekli politikaların ve eylem planlarının oluÅŸturulmasını destekliyor ve tüm paydaÅŸları göreve çağırıyoruz.” dedi.

Hazır Beton ve Depreme Dirençli Yapılar için Akademik DeÄŸerlendirme
ÇeÅŸitli üniversitelerde görevli olan veya görev yapmış ve aynı zamanda THBB BETON 2023 Kongresi Bilim Kurulu‘nda yer alan öÄŸretim üyeleri tarafından hazırlanan “Hazır Beton ve Depreme Dirençli Yapılar için Akademik DeÄŸerlendirme” ile ilgili de açıklamalarda bulunan THBB BaÅŸkanı Yavuz Işık, yapıların depreme dayanıklı olması için; iÅŸlevsellik, hizmet görebilirlik, her çeÅŸit iç ve dış etkenlere direnç ve sürdürülebilirlik bakımından; ilgili standartlara ve ÅŸartnamelere uygunluÄŸu saÄŸlayacak deneyim ve yetkinlikte mühendislerden ve yardımcılarından oluÅŸan bir proje, proje ve nitelik yönetimi, tasarım, yapım ve denetim ekibi tarafından inÅŸa edilmesi zorunluluÄŸuna dikkat çekti.

THBB BaÅŸkanı Yavuz Işık, deprem bölgelerinde kullanılacak betonlarla ilgili görüÅŸlerin iletildiÄŸi, özellikle yeni yapılacak yapıların olası bir depreme karşı dirençli olabilmesi için gerekli asgari koÅŸulların paylaşıldığı “Akademik DeÄŸerlendirme”yi kamuoyunun bilgilerine sunduklarını ifade etti.