Dr. Atila Gürses | Teknik Danışman | Onduline Avrasya A.Åž.

BirleÅŸmiÅŸ Milletler (BM) tarafından yayınlanan bir rapor, dünya nüfusunun giderek kentleÅŸtiÄŸini gösteriyor. Bugün dünya nüfusunun %54'ü kentsel alanlarda yaşıyor ve bu oranın 2050 yılına kadar %66'ya çıkması bekleniyor. Dünya Bankası verilerine göre; Türkiye’de 2022 yılında kentsel alanlarda yaÅŸayan nüfus oranı %77 olup bunun 2050’ye kadar daha da artacağı öngörülmektedir [1].
Bunun akılda tutularak, büyük ÅŸehirlerin kentleÅŸmesi için sürdürülebilir seçenekler düÅŸünülmesi giderek daha fazla gerekli hale geliyor. Åžehir hayatı insanları doÄŸadan uzaklaÅŸtırırken, bir yandan da doÄŸadan kopmamanın, ya da yaÅŸanan yerlerin doÄŸallıktan uzaklaÅŸmamasının yolları aranıyor. Ama konu sadece yeÅŸillikler içinde yaÅŸamak deÄŸil, çiçeÄŸiyle, böceÄŸiyle bir bütün olan doÄŸal yaÅŸamı ve ekolojik dengeyi devam ettirebilmek.
Bu kadar çok yenilikçi seçeneÄŸin yanı sıra, yeÅŸil (bitkilendirilmiÅŸ) çatılı otobüs durakları da vurgulanmayı hak ediyor. YeÅŸil çatılar ister bir otobüs durağı ister bir rezidans projesi olsun, toplu taşıma araçlarının yaydığı gazların etkilerini azaltır, yaÄŸmur suyunu depolar ve kurulduÄŸu ortamın sıcaklığını önemli ölçüde azaltarak çevreye ve kamu hizmetlerine katkıda bulunur.
ÖrneÄŸin Ä°stanbul’da 850’si akıllı olmak üzere 11795 otobüs durağı var. Bunların her birinin en az ~ 8-10 m2 çatı alanı olduÄŸunu dikkate alacak olursak, ~ 100 bin m2 yeÅŸil alan oluÅŸturma ÅŸansımız var. Bu nedenle otobüs duraklarının alanlarını küçümsememek gerekir [2].
YeÅŸil çatılı otobüs durakları birçok ülkede yaygınlaÅŸmaya baÅŸlamış olup, bu konuda Hollanda başı çekmektedir. Hollanda’nın Utrecht ÅŸehrinde, 700’den fazla YeÅŸil Çatılı Otobüs Durağı yer alıyor. Projenin ilk fikri, 358 arı türüne ev sahipliÄŸi yapan Hollanda’da bulunan arı popülasyonunun azalmasından kaynaklı olarak ortaya çıkıyor.
Çatılar ağırlıklı olarak Sedum (Dam KoruÄŸu) tipi bitkilerle kaplanıyor. Bu sayede az miktarda su ve bakıma ihtiyaç duyuyor. Proje, böcekleri kendine çekmenin yanı sıra ince tozları tutarak ve yaÄŸmur sularını depolayarak kentin biyolojik çeÅŸitliliÄŸini destekliyor. Utrecht Belediyesi ile anlaÅŸan bir reklam firması, otobüs duraklarının kurulumunu ve bakımını yapmakta olup, Belediyenin satın alma, yönetim ve bakım masrafı yoktur. Bu sayede duraklardaki reklam hakkını alan firma, maliyetlerini reklam gelirleriyle karşılamaktadır [3].

YEŞİL ÇATI NEDÄ°R?
Bitkisel çatı, bitki örtüsü çatısı, bitkilendirilmiÅŸ çatı, vejetasyonlu çatı, sedum çatı, canlı çatı, yaÅŸayan çatı, bahçe çatı, çatı bahçesi, gökyüzü bahçesi, gözaltı çatısı (gecikmeli yaÄŸmur suyu drenajı), eko çatı, ekolojik çatı ve sürdürülebilir çatı sistemi olarak da adlandırılan yeÅŸil çatılar; bitki köklerini geçirmeyen su yalıtım katmanı üzerine serilmiÅŸ su tutucu katmanlar ve peyzaj projesine uygun olarak bitkilerin yetiÅŸtiÄŸi substrat ile sulama-elektrik sisteminden oluÅŸan veya tüm katmanların bitkilerle birlikte modüler tepsilerde hazırlanıp çatıya yerleÅŸtirildiÄŸi, çatıyı tamamen veya kısmen kaplayan, iyileÅŸtirilmiÅŸ bina yalıtımı, yaÄŸmur suyu yönetimi, azaltılmış kentsel ısı adası etkisi dahil olmak üzere birçok operasyonel, saÄŸlık ve sayısız çevresel-ekonomik fayda saÄŸlayan ve mülke deÄŸer katan performans odaklı sistemlerdir [4-14].
YeÅŸil çatılar için doÄŸru bitkiler ve bitkilerin hayatta kalabilmeleri için, çok yıllık veya kendi kendine tohumlanan, düÅŸük büyüyen, kuraklığa dayanıklı, yoÄŸun ekilmiÅŸ, iklimsel ÅŸartlara dayanıklı ve uygulandığı bölgedeki bitki sertliÄŸi bölgesi için uygun olmaları gerekir. YeÅŸil çatılar, ağırlık kısıtlamaları nedeniyle inorganik ve organik büyüyen, orta dereceli, özel olarak hazırlanmış hafif bir karışım gerektirir. Seyrek (extensive) bitki örtüsüne sahip çatılardaki bitkilerin düÅŸük besin yetiÅŸtirme ortamının, ince bir büyüme tabakasında geliÅŸebilmesi gerekir. YoÄŸun (intensive) yeÅŸil çatılar, daha fazla toprak derinliÄŸi ile, küçük aÄŸaçlar ve çalılar da dahil olmak üzere çok çeÅŸitli bitkileri barındırabilir.

Devamını dergide okuyabilirsiniz