TuÄŸla Kiremit Sanayisi

DOSYA 1. Sayı (Mart Nisan 2006)

Tuğla-kiremit sanayisi çok sayıda üretim birimini bünyesinde barındırıyor...
Tuğla-kiremit sanayisinde teknoloji, kurutma sistemine (doğal / yapay); üretim yöntemine (emek yoğun / teknoloji yoğun); otomasyona (otomatik / yarı otomatik); hammadde işleme ve şekillendirmeye (vakumlu / vakumsuz) ve pişirme şekline (hoffman / tünel) göre sınıflandırılmaktadır.

Şirket Profili

Özellikle 1950’li yıllardan sonra yoğun kentleşmenin ve sanayileşmenin etkisiyle tuğla ve kiremit üretiminde de artış görülmeye başlanmıştır. 1955’te 30 ilde toplam 78 fabrika bulunurken günümüzde bu sayı 400’e yükselmiştir. 400 fabrikanın 70 adedi kiremit, 10 adedi hem tuğla, hem kiremit ve kalan 320 adedi de tuğla üretimi yapmaktadır. Farklı kapasitelere sahip tuğla fabrikaları, ülkenin değişik bölgelerine dağılmış durumdadır. Özellikle Tekirdağ, Turgutlu, Salihli, Burdur, Afyon, Çorum, Boyabat, Erbaa, Yozgat, Osmancık ve Avanos’ta yoğunlaşmışlardır. Kiremit üretiminde ise üretimin %40’ını üstlenen Çorum önemli bir merkezdir. Ayrıca Eskişehir, Kütahya, Salihli, Tokat ve Osmancık çevresinde de kiremit üretimleri yapılmaktadır.

İstihdam

Tuğla ve kiremit üretimi sayesinde ülkede 40-50 bin kişi doğrudan istihdam edilmektedir. Yan sanayilerle birlikte bu rakam 100 bini bulmaktadır.

Üretim ve Kapasite

İnşaat sektörüyle doğrudan bağlantılı olan tuğla-kiremit üretimi, ekonomik değişimlerden de hemen etkilenmektedir. Ekonomik krizlerde üretim ya azaltılmakta ya da tamamen durdurulmaktadır.

Tuğla-kiremit üretiminin ürünlerini tuğlalar, kiremitler ve dış cephe tuğlaları olmak üzere üç ana grupta toplamak mümkündür. Bu ana gruplar da yaklaşık 150-200 alt çeşide ayrılmaktadır.

Türkiye’nin toplam tuğla üretim kapasitesi yıllık 6 milyar adet (250 milyon m2), toplam kiremit üretim kapasitesi 600 milyon adet (37,5 milyon m2)’dir. Ağırlık olarak kapasite yaklaşık 19 milyon tondur.

Tuğla sanayisi, inşaat pazarında %80 pazar payına sahiptir. Kil esaslı geleneksel kiremit ise çatı pazarında %75 pazar payına sahiptir.

Emek-yoğun bir üretimi olan tuğla ve kiremitte, çoğunlukla mevsimlik üretim yapılmaktadır. Yıllık kullanılan hammadde miktarı 30 milyon ton, kömür miktarı 1,7 milyon ton, elektrik miktarı 300 milyon kilowatt saattir.

Tuğla ve kiremit üretiminde kullanılan kapasite oranı yaklaşık %75’tir. Kapasite kullanım oranlarında 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz ertesi artış başlamıştır ve hala sürmektedir. Grafik 1’de ve Çizelge 1’de kapasite kullanım oranlarını görmek mümkündür.

İhracat

2003 yılına kadar tuğla ve kiremit ihracatında miktar azalması yaşanmıştır. 2003 yılında başlayan artış ise 2004 yılında da sürmüştür. Grafik 2’de Çizelge 2’de 2003 ve 2004 yıllarının karşılaştırmalı tuğla ve kiremit ihracat rakamları verilmektedir:

Görüldüğü gibi 2004 yılı özellikle tuğla ve kiremit ihracatı açısından oldukça verimli bir yıl olmuştur. İhracat rakamları iki katından fazla artış göstermiştir. Irak’ın yeniden yapılanmasının da bunda payı büyüktür.

Tuğla ve Kiremit Sanayisinin Gücü

Tuğla ve kiremit ürünleri pek çok açıdan avantajlara sahiptir. Bu avantajlar aşağıda yer almaktadır: 

Yerli hammadde ve sermaye ile üretilmektedir. Dışa bağımlılığı yoktur. 

Uzun ömürlü ve dayanıklıdır. Dış etkenlerden kolayca etkilenmez. 

Sağlıklı ve doğal bir malzemedir. Yabancı katkı maddesi barındırmaz. 

Doğaya zarar vermez; atıklar öğütülerek üretimde kullanılabilir. 

Üretim süreci emek-yoğundur. Dolayısıyla yüksek istihdam sağlamaktadır. 

En ekonomik yapı malzemesidir.

 Kolay bulunabilmektedir.

TUĞLA VE KİREMİT SANAYİSİNİN SORUNLARI

Teknolojik Yetersizlik

Tuğla ve kiremit üretiminde henüz modern yöntemlerin kullanımı yaygınlaşmamıştır. Avrupa’da hoffman fırın kullanımı kalmamış durumdadır. Tünel fırınlar her geçen gün geliştirilmiştir. Otomasyon artmış, yakıt olarak doğalgaz tercih edilmeye başlanmıştır. Sevkıyat, paketlenmiş ürünler şeklinde yapılmaktadır. Bu bağlamda Türkiye’de de ileri teknolojili yüksek standartta üretime geçilmesi gerekmektedir.

İhracatta Karşılaşılan Sorunlar

Özellikle sanayi genelinde maliyetlerin yüksekliği, ihracatta sorunlar yaratmaktadır. Bu amaçla sektörün temsilcileri, Türk Cumhuriyetleri ve Doğu Avrupa’da tesis kurma çabasındadır.

Arz Fazlası

Sanayi genelinde faaliyet gösteren çok sayıda fabrika bulunmasından kaynaklanan arz fazlası, yoğun rekabete yol açmaktadır.

Denetimsizlik

Tuğla-kiremit üretim standartlarında herhangi bir denetim mekanizması bulunmamaktadır. Özellikle AB’ye giriş sürecinde üretim denetimi giderek önem kazanmaktadır.

Standart Eksikliği

Tuğla-kiremit sanayisinin kullandığı hammaddelerin üretiminde standartlar bulunmamaktadır. Ayrıca hammadde işleyen, hazırlayan özel firmalar yoktur. Üretimde daha çok toz kömür, az miktarda LPG ve doğalgaz kullanılmaktadır. Tesislerin kullandığı düşük kalitede kükürtlü kömürler, çevre kirliliğine sebep olmaktadır.

AR-GE Eksikliği

Sanayiye destek veren yan sanayilerden kalıp, makine, imalat ve sarf malzemesi üreticileri genellikle fabrika sayısı fazla olan yerlerde yerleşmektedir. Bu üreticiler arasında AR-GE çalışmaları eksiktir.

Alternatif Ürün Rekabeti

Geleneksel kiremit ürünleri, son yıllarda çimento esaslı renkli tuğlalar ve hafif, dayanıklı, uzun ömürlü, çatlama, kırılma göstermeyen metal esaslı kiremitler ile rekabet halindedir. Buna karşın çatı kaplama alanında pazarın yarısı geleneksel kiremitlere aittir. Geleneksel esaslı tuğla ve kiremitlerde 300 km’den sonra nakliye açısından maliyetler artmaktadır. Hafif ürünler bu sebeple daha fazla tercih edilmektedir.

Teşvik Dengesizliği

Farklı bölgelerde farklı teşvikler nedeniyle fabrikalar eşit şartlarda üretim yapamamaktadır. Bu da beraberinde haksız rekabeti getirmektedir.

(*) Yapı Endüstri Merkezi tarafından yayınlanan Türk Yapı Sektörü Raporu 2005’ten alınmıştır.

 

---

R E K L A M