8 Eylül 2011 | ÃœRÃœN 34. Sayı (Eylül - Ekim 2011)

Yapı teknolojilerinde hafif, hızlı ve endüstrileşmiş çözüm arayışları uzay kafes sistemlerin doğmasına sebep oldu.
Bu sistemler yapılarda büyük açıklıkların kolonsuz ve hafif bir strüktür ile geçilmesini sağlayarak, işlevsel olarak yapıların daha esnek ve kullanışlı olmasına olanak veriyor.
Uzay kafes sistemler, birbirlerine düğüm noktalarından bağlı, basit çekmeye ya da basınca çalışan doğrusal çubuklar ağından kurulu düzenler olarak tanımlanıyor. Bu çubuklar düzeni, üzerine etkiyen dış yükleri iki doğrultuda mesnetlere ileten ve boşluğun organize edilmesi ilkesine göre üretilen sistemler. Uzay kafes strüktürlerle normal olarak statik, konstrüktif zorlamalara gidilmeksizin, yapısal oluşumunun verdiği olanaklarla, büyük açılıklı yapıların örtülmesi konusu çözümleniyor.

Uzay Kafes Sistemlerinin Avantajları

• Uzay kafes sistemler, diğer birçok taşıyıcı sisteme oranla çok daha hafif. Sabit yüklerin azlığı, sadece çatıda değil, alt sistem öğeleri ile temellerde kendini gösteriyor, buna bağlı olarak maliyet de önemli ölçüde azalıyor. Zemin emniyet gerilmesinin düşük olduğu bölgeler için, hafif olma özelliği sayesinde çok iyi bir alternatif. Sistemin hafif olması, kolonlara ve temellere gelecek yatay deprem yüklerinin de azalmasını sağlıyor. Bu da yapıya hem güvenlik hem de ekonomi getiriyor.
• Kolonsuz olarak çok fazla açıklık geçmeye müsait bir yapısal sistem. Bu sistemlerle 100 metrelik serbest bir açıklık geçmek ve uygun geometriler kullanarak bunun da üstüne çıkabilmek mümkün.
• Diğer konvansiyonal çelik veya betonarme prefabrik alternatiflere göre daha ekonomik. Özellikle 20-25 metrenin üzerindeki serbest açıklıklarda ekonomiklik açısından rakipsiz.
• Uzay kafes strüktürler oldukça geniş biçimsel olanaklar sağlıyor. Düzlem yüzeyler ve bunun katları geliştirilebileceği gibi, ayrıca kubbe ve tonozsal biçimler ve bunların tekrarı şeklinde de kurulabiliyor. Bu farklı alternatiflerle, uzayda tariflenen her türlü 3 boyutlu geometri gerçeğe dönüştürülebiliyor.
• Uzay kafes strüktürler tesisat yerleşiminde de yararlar sağlayabiliyor. Elektrik, sıhhi tesisat, havalandırma kanalları, klima, iklimlendirme sistemleri gibi donatılar, bu sistemlerin oluşum ilkesinden doğan boşluklarda kendilerine kolaylıkla yerleşim alanı bulabiliyor. Gün ışığı sağlanması, aynı boşluklarda pencere öğeleri oluşturmak suretiyle kolayca çözümlenebiliyor.
• Prefabrik olması nedeniyle çok hızlı bir şekilde, şantiye dışında, fabrika ortamında imal edilebiliyor ve sahada montaj işleri de kolay ve hızlı oluyor. Önceden numaralandırılmış elemanlar, montaj planları yardımıyla, lego gibi birleştirilerek tüm montaj işleri hızla tamamlanıyor. Bu da zaman ve maliyette kazanımlar getiriyor.
• Prefabrik imalat nedeniyle nakliye işlemleri de kolay. Tüm imalat kısa sürede tamamlanıp tek seferde sevk edilebiliyor. Bu da nakliye işlerinde avantaj sağlıyor.
• Prefabrik olması nedeniyle fabrika imalatı sırasında çok kapsamlı kalite yönetim sistemleri altında üretilebiliyorlar. Bu da malzemeden ve işçilikten emin olma avantajı getiriyor. Fabrika ortamında, CNC’ler, gaz ya da toz altı kaynak yöntemleri ve benzer ileri imalat teknikleri kullanılarak yapısal güvenlik de arttırılmış oluyor.
• Çok fazla yapı türünde (fabrikalar, alışveriş merkezleri, spor salonları, yüzme havuzları, tenis kortları, fuar alanları, uçak ve helikopter hangarları, terminal binaları, eğitim tesisleri, konser salonları, toplantı salonları, depolar, stadyumlar, showroomlar, kapalı pazar yerleri, garajlar, otoparklar, düğün salonları, yaya köprüleri) kullanılabiliyorlar.
• Kendi düzlemi içerisinde diyafram benzeri rijit davranış özelliği göstermesi nedeniyle, betonarme veya çelik altyapı kolonların üst uçlarını birarada tutarak, yatay deprem yükleri altında güvenli bir yapısal eleman özelliği gösteriyor. Bu özellik sayesinde, deprem tesirlerini altyapıya paylaştırma imkanı sunuyor. Düşey taşıyıcı elemanlara yatay yükler altında birarada çalışma ve toplam dayanım oluşturma olanağı sağlayarak, depreme karşı yapı güvenliği bakımından büyük avantajlar getiriyor.
• Yüksek mertebeden hiperstatik sistemler olduklarından, herhangi bir nedenle (çarpma, yangın, deprem v.s) tekil eleman kayıpları oluştuğunda, uzay sistem genel stabilitesini kaybetmiyor ve komşu elemanlara transfer edilen iç kuvvetler yardımıyla bir bütün olarak sistem, dış yükleri taşımaya devam ediyor. Bu tekil elemanlar daha sonra yenileriyle değiştirilerek sistem orijinal hale getirilebiliyor.
• Sıcak daldırma galvaniz ve toz boya kullanılarak korozyona karşı üst düzey bir koruma uygulanabildiği gibi, alüminyum veya paslanmaz çelik olarak da uygulanılabilirliği mümkün. Bu da korozyon bakımından klasik çelik yapıların genel dezavantajını ortadan kaldırabiliyor.
• Mimari olarak uzay kafes elemanların görünmesinin istenmediği yerlerde, dekoratif asma tavan  kullanılmasını kolaylaştıran bağlantı özelliklerine sahip. Kürelerde imalat sırasında açılmış metrik dişli deliklere her türlü asma tavan taşıyıcı profili bağlanabiliyor.
• Uzay kafes sistemler, şantiye ortamında montaj sırasında tamamen bulonlar ile birleştirilen yapısal elemanlar olduğundan, yapının demonte edilmesi ve sonradan başka bir yerde uygun bir altyapıya monte edilmesi mümkün.

Uskon Yönetim Kurulu Başkanı Y. Müh. Mim. Yaşar Marulyalı:

“Uzay sistem güvenilir firmalar tarafından yapılmalı”

“Türkiye’deki prefabrike çelik sistemlerle büyük mekanların örtülmesi konusundaki eksikliği görerek 1979 yılında Uskon Uzay Sistem Konstrüksiyonları San. ve Tic. A.Ş.’yi kurduk. Bu sistem, İkinci Dünya Savaşı esnasında asker kışlalarının daha çabuk kurulabilmesi için Almanlar tarafından geliştirilen bir sistem. Sistemin Türkiye’de tanıtılması ve oturtulması için çok çaba harcadık.”



“1990 yılında Gebze’de yaklaşık 4 bin metrekarelik bir alanda kurduğumuz fabrika sonrası yurtdışına da açılmayı denedik ve başarılı olduk. Ortadoğu, Ortaasya ve Doğu Avrupa ülkelerinde birtakım işler yaptık. Tabi Türkiye’de de önemli işler yaptık. Şu anda firmamız 130 çalışanıyla faaliyetlerini sürdürüyor.”
“Çalışmalarımızda belli bir kaliteyi yakaladık ve yurtdışından da birçok projede görev aldık. Çünkü bu iş hata affetmez. Sistemin iki önemli ayağı var: Birincisi mühendisliğinin doğru olması; ikincisi imalatın hassas ve malzemenin kaliteli olması lazım. Bunu uygularsanız güvenilir bir proje gerçekleştirirsiniz.”
“Türkiye’de bu alanda faaliyet gösteren bizim dışımızda da iyi firmalar var. Ama çok kalitesiz iş yapanlar da var. Bu işi basit zannedip bu işe soyunan demirciler bile bulunuyor. Ama bu iş o kadar basit değil. Öncelikle iyi bir mühendislik gerektiriyor. Hata affetmeyen bir iş, bu nedenle güvenilir firmaların yapması gerekiyor.”

 

---

R E K L A M