Cam (*)

20 Mart 2014 | DOSYA 49. Sayı (Mart-Nisan 2014)

Cam sektörü, ürünleriyle başta inşaat olmak üzere otomotiv, beyaz eşya, gıda-içki, ilaç, boru, elektronik gibi birçok sektöre girdi veren temel sanayi alanlarından biri olup, ülkeler açısından büyük öneme sahiptir. Ülkemizde cam sektörü irili ufaklı 875 firma ve 20 bin çalışan ile üretim girdilerinin tamamına yakınını yurtiçinden sağlayan, sermaye ve enerji yoğun, aynı zamanda da yüksek kapasite ile çalışma zorunluluğu olan bir sektördür. Türkiye cam sektörü yurtiçi ve dışı olmak üzere toplam 4,7 milyon ton yıllık kapasitesi ile dünyada önemli bir konuma sahiptir. Türkiye cam sektörünün ortalama kapasite kullanımı oranı 2011 yılında yüzde 87, 2012 yılında ise yüzde 77,2 olarak gerçekleşmiştir. Yurtiçi üretim kapasitesinin yüzde 50’si düz cam, yüzde  32’si cam ambalaj, yüzde 16’sı cam ev eşyası, yüzde 2’si ise cam elyafı kapasitelerinden oluşmaktadır. Düz camlar inşaat, kara taşıtları, beyaz eşya, mobilya, tarım-sera alanları ve güneş panelleri gibi alanlarda kullanılmaktadır. Tüm bu alt sektörlerde son yıllarda görülen büyüme düz cam talebi ve tüketimini de artırmıştır.
Dünya yıllık cam üretim kapasitesinin miktar olarak yaklaşık 180 milyon ton, değer olarak da 130-140 milyar USD düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Bu üretim kapasitesinin miktar olarak yüzde 45’ini düz cam, yüzde 44’ünü cam ambalaj, yüzde 11’ini cam ev eşyası, cam elyaf ve diğer camlar oluşturmaktadır. Yüzde 80’i yapı sektöründe kullanılan düz camın dünya üretim kapasitesi 81 milyon tondur. 2012 yılı toplam dünya düz cam üretimi ise 70 milyon tondur.
Dünya cam sektörü küresel ekonomideki gelişmelere bağlı olarak yıllık ortalama yüzde 2-4 arasında büyümektedir. Cam sektöründe üretici ülkelerden ziyade üretici büyük şirket grupları belirleyici olmaktadır. Bu nedenle ölçek büyüklükleri ve pazar hakimiyeti hedefleri doğrultusunda cam üretimi giderek konsolide hale gelmektedir. Böylelikle özellikle ana üretim alanlarında daha az sayıda cam kuruluşu kendi alanlarına hakim olmaktadır.
Uluslararası rekabet, cam fırınlarının ancak belli kapasitelerin üzerinde yatırımını ve işletilmesini mümkün kılmakta, küçük tesisler ise niş piyasalarda varlığını sürdürmektedir. Öte yandan ara girdi temin edilen sektörlerin yeterince olgunlaşmaması nedeniyle entegre ve büyük kapasiteli tesis yatırımı ile sermaye ihtiyacı artmaktadır. Sektördeki kâr marjlarındaki daralma da sürekli büyüme ihtiyacı yaratmaktadır. 
Yatırımlar, hızlı büyüme gösteren Orta ve Doğu Avrupa, Uzakdoğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde yoğunlaşmaktadır. Çin’de ve Rusya’da eski teknolojilere sahip olan kuruluşlar, yerini, en son teknolojiye sahip ve ölçek ekonomisinde kurulan yeni tesislere bırakmaktadır.
Dünya pazarlarındaki yoğun rekabet nedeniyle üreticiler, rekabet güçlerini artırarak pazarlarını korumak ve geliştirmek için verimliliği artırmaya, maliyetleri düşürmeye, katma değeri yüksek ürünlerin üretimine ve dağıtım kanalı etkinliğine ağırlık vererek fark yaratmaya çalışmaktadırlar. İleri teknoloji ürünü olan düz ekran camları (TV, dizüstü ve masaüstü bilgisayar, mobil telefon) hızlı bir büyüme göstermektedir. Bu ürünlerin yatırımları ağırlıklı olarak Çin ve Tayvan’da gerçekleştirilmektedir.
Dünya düz cam, yalıtım camı ve cam tuğla ihracatı 2012 yılında yüzde 2,57 küçülerek 13,1 milyar USD olarak gerçekleşmiştir. Cam yünü ihracatı ise 2011 yılına göre yüzde 4,3 küçülerek 10,8 milyar USD olmuştur. Düz cam ve yalıtım camında 2012 yılında en yüksek ihracatı 3,1 milyar USD ile Japonya yapmıştır. 1,35 milyar USD ile Çin, 1 milyar USD’lik ihracatı ile ABD, Japonya’yı takip etmektedir. Düz cam ve yalıtım camı ithalatında Çin, 1,86 milyar USD ile ilk sırada yer alırken  Güney Kore 1,65 milyar USD ile ikinci, Tayvan ise 1,5 milyar USD ile üçüncü sıradadır.
Türkiye düz cam, yalıtım camı ve cam tuğla ihracatı 2012 yılında 2011 yılına göre yüzde 14,8 azalarak 105,7 milyon USD’ye gerilemiştir. 2012 yılında ihracatımızın en yüksek olduğu 5 ülke, sırası ile Azerbaycan (14,3 milyon USD), Bulgaristan (13,3 milyon USD), 7,9 milyon USD ile İsrail ve Irak, 5,6 milyon USD ile Gürcistan’dır. En fazla ihracatımızın olduğu ülkeler komşu ülkelerdir. Cam yününde ise 2012 yılında toplam 104,4 milyon USD ihracat gerçekleştirilmiştir. Almanya 15,4 milyon USD ile ilk sırayı alırken, onu İtalya 12,6 milyon USD ile izlemektedir. Üçüncü sırada ise Rusya 6,6 milyon USD ile yer almaktadır. Düz cam ve yalıtım camında ithalat 2012 yılında bir önceki yıla göre yüzde 9,3 küçülerek 122,5 milyon USD’ye gerilemiştir. Camyünü ithalatında ise bir önceki yıla göre yüzde 7,3 büyüme gerçekleşmiş ve 2012 yılı ithalatımız 158,2 milyon USD olmuştur.
(*) Yapı Endüstri Merkezi tarafından yayınlanan Türk Yapı Sektörü Raporu 2013’ten alınmıştır.
 

---

R E K L A M