18 Eylül 2014 | KONUK YAZAR 52. Sayı (Eylül-Ekim 2014)

Çiğdem DEMİR / Y. Mimar Satış Proje Yetkilisi - Işıklar İnşaat Malzemeleri
Yaşadığımız ortamlarda farkında olmadan bizi etkileyen, hayatımıza yön veren bir olgudur “renk” kavramı. Renkler hayatımızın bir parçasıdır.  En basit örnek, bazı kıyafetler bizi dinamik hissettirirken, bazen de bitkin, yorgun veya isteksiz hissetmemize sebep olurlar. Kıyafetin içindeki beden aynı olmasına rağmen ruhumuzda oluşan bu değişiklikler renklerin bize verdiği etkidendir. Psikolojimizi doğrudan etkileyen renk kavramının hayatımızın akışını, davranışlarımızı değiştirdiğini görmek hiç de zor değildir. Giydiğimiz kıyafet, yediğimiz yemek ve baktığımız gökyüzünün rengi bize ne hissettiriyorsa, rengi ile alakalı bir bağ vardır. Güneşli havalarda çoğu insan kendini daha mutlu hisseder. Güneşin parlayan ışığı bize enerji verir. Yediğimiz elmanın rengi kırmızı değil de mavi olsa bu kadar istek duymayız yemeye. Çünkü bazı renkler bize lezzeti çağrıştırır. Ancak mavi renkli hiçbir yiyecek yoktur ve bu yüzden mavi şeylerin çok da lezzetli olmadığını düşünür bilinçaltımız.
Renk algılaması, ışık kaynağına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bir nesne güneş ışığında farklı, mum ışığında farklı, ışık yansıması yapar. Fakat insan görme sistemi dış koşullara adaptasyon gösterir. Bu sayede farklı koşullarda aynı renk algılaması sağlar.



Resim 1 (Işıklar Tuğla cephe ve çatı renk alternatifleri) 


Renk algılaması, diğer duyularımızda olduğu gibi kişilere göre farklılık gösterir. Bir renk sıcak, soğuk, ağır, yumuşak, hafif, heyecan verici, rahatlatıcı, parlak, sakin gibi değişik hisler uyandırabilir. Bu algılar kişinin kültür, dil, cinsiyet, yaş, ortam ve deneyim gibi olgulara göre farklılık gösterir.
İnsanlarda renk bulma kaygısı tarih öncesi çağlarda başlamıştır. İnsanlar, topraktan çıkardıkları turuncu, kiremit kırmızısı ve siyah renkleri açıklı koyulu tonlar halinde kullanarak mağara duvarlarını boyamışlardır.
Sonraları insan, malzemeleri doğada olduğundan daha farklı yapmanın yollarını bulmuş ve böylece yeni renklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Toprağı fırınlayarak, güneşte kurutarak yapılan gri renkli tuğlalardan farklı olarak kırmızı ve sarı renkleri elde etmişlerdir.


Gelişen teknoloji ile birlikte engop veya sırlama tekniği ile yüzeylerin renklendirilmesi yapılmıştır. Sır olarak adlandırılan madde, seramik çamurunu ince tabaka şeklinde kaplayarak onun üzerinde eriyen cam veya camsı bir oluşumdur. Engop ise özel hazırlanan kil maddesine doğal oksitler katılarak hazırlanan farklı reçetelerden oluşmaktadır. Engop ve sırlama yüzeysel yapılan işlemlerdir, bunun yanında toprağın içine farklı malzemeler karıştırarak elde edilen cephe ve çatı malzemeleri de mevcuttur. Çatı veya cephe malzemesi bu yöntemlerle çeşitli renklerde elde edilmektedir (Resim 1 ve 2).



Resim 2 (Konut cephesi, İstanbul)


Mimaride renk, bağımsız olarak değil, belirli bir malzemenin çeşitli özelliklerinden biri olarak algılanır. Yapı malzemelerinin rengi, doğa tarafından üretilmek yerine insan tarafından kontrol edilmeye başlandıktan sonra, mimari tasarımlarda renk kullanımı için yeni bir adım atılmıştır.
İnsanları bu derece etkileyen bir kavram olan rengi, yaşadığımız şehirlerde de doğru yerlerde kullanımını sağladığımız takdirde hayatımızda birçok şeyin değişeceğine inanıyoruz. Yaşadığı çevre de insan karakterini şekillendirmektedir. Yurtdışında veya yurtiçinde gittiğimiz şehirdeki sokakların tasarımı, binaların ve çatıların  rengi belleğimize kazınır. Tekrar gördüğümüzde aynı binayı rengiyle veya tasarımındaki ilginç olan bir detayı ile hatırlarız. Hatta semtler ve yollar da bile renk ve tasarımlar bizi yönlendirir, mekana bağlı kılar (Resim3).
Dolayısıyla cephe ve çatılarda kullanılan renklerin insan üzerindeki etkilerinin belirlenip bu olguya göre tercih yapılması gerekmektedir.





Resim 4 (Gölgör Villaları, Ankara, Işıklar Kırmızı Kaplama Tuğla) - Üstte
Resim 5 (Özel Ses Okulları, Samsun, Işıklar Kaplama Tuğla, Anadolu Serisi, Kırmızı, Kahve) - Ortada
Resim 6 (Otel Binası, Selanik, Işıklar Valensiya Kiremit, Sarı ve Kırmızı) - Altta


Renk kullanımının mimari yapılardaki etkileri şu şekilde sıralanabilir;
• Renkler bir yapının oranlarını farklı algılamamızı sağlayabilir. Uzun bir binayı daha kısa, kısa bir binanın etkisini de uzunmuş gibi gösterebilir.
• Yapıda öne çıkarılmak istenen yerler renk kullanımı ile belirginleştirilebilir (Resim 4). Aynı şekilde fark edilmesi gerekmeyen fonsiyonlar da renk kullanılarak önemsiz hale getirilebilir. Cephede kullanılan farklı malzemeler vurgulanmak istenen noktalarda etkisini gösterir (Resim 5).
• Cephe ve çatıların tekdüzeliği renk kullanarak hareketlendirilebilir (Resim 6 ve 7). 



Resim 7 (Otel Binası, Selanik, Işıklar Valensiya Kiremit, Sarı ve Kırmızı) - Üstte
Resim 8 (Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kampüsü, Işıklar İzoklinker Isı Yalıtım Sistemleri, Volkan ve Sarı) - Altta


• Sağır cephede renk kullanarak sıkıcı etki azaltılabilir. Resim 8’de Akdeniz Üniversite kampüsüne ait bir bina görülmektedir. Sağır cephede tuğla farklı renkler biraraya getirilerek hareketli bir renk tonuna ulaşılmaya çalışılmıştır.
Tuğla, kendi içindeki renk harmonisinden faydalanılarak kullanılacağı gibi, farklı renklerdeki tuğlalar da biraraya getirilerek kullanılabilir (Resim 9).



Resim 9 (Titanic Resort Hotel, Antalya, Işıklar Kaplama Tuğla, Kırmızı, Kahve Sarı)



Resim 10 (Vehbi Koç Vakfı Kültür ve Sanat Merkezi, Kocaeli, Işıklar Pres Tuğla, Anadolu Serisi) - Solda
Resim 11 (Vehbi Koç Vakfı Kültür ve Sanat Merkezi, Kocaeli, Işıklar Pres Tuğla, Anadolu Serisi) - Sağda


Ayrıca cephede yapılan girinti ve çıkıntılarda güneş ışığının etkisiyle cephede değişik renk tonları oluşturabilir (Resim 10 ve 11).
• Çatı ve cephelerde kullanılan renkler, yapının kullanım amacına hizmet ederek insanların algılarında yer edinebilir. Örneğin anaokulları renkli cephelere sahiptir. Resmi kurumlar daha soğuk renklerle kaplanır, üniversite gibi hareketli ve sirkülasyonu olan binalar, içerideki dinamikliği dışa vurmak adına daha renkli kaplanır (Resim 12 ve 13). 



Resim 12 (Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kampüsü, Işıklar İzoklinker Isı Yalıtım Sistemleri, Volkan ve Sarı)



Resim 13 (Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kampüsü, Işıklar İzoklinker Isı Yalıtım Sistemleri, Volkan ve Sarı) - Üstte
Resim 14 (İş Merkezi, Antalya, Işıklar Architon, Çeşitli Renkler) - Ortada
Resim 15 (İş Merkezi, Antalya, Işıklar Architon, Çeşitli Renkler) - Altta


• Yapıların bulunduğu çevrenin iklimsel etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Resim 14 ve 15’te Antalya’da bir işmerkezi görülmektedir. Yapının geneli ele alındığında, soğuk renkler kullanılarak iklimsel etkileri azaltmanın amaçlandığı görülmektedir. Bu bağlamda renklerin insan algısı üzerindeki etkisi açıkça görülmektedir.


Kaynaklar
1. www.epson.com.tr
2. Çağlarca, S. , 1993. Renk ve Armoni Kuralları
3. Rasmussen, S. E. , 1962. Experiencing Architecture
4. Arcasoy, A. “Seramik Teknolojisi” Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Anadalı Yayınları
5. Selçuk, M.F.,2008,Edirne, Yüksek Lisans Tezi, “Tokat Niksar Geleneksel Mimaride Renk Araştırması
6. Çabuk, G. 2006, Adana, 
Yüksek Lisans Tezi “İlköğretim Binalarının Renk Açısından Değerlendirilmesi”



 

---

R E K L A M